17 Ağustos’un yıl dönümünde uzmanlardan kritik ihtar: İstanbul’da bizatihi yıkılacak 400 tane bina var

17 Ağustos Gölcük zelzelesinin acısı hafızalarda hala tazeliğini korurken zelzelenin 25’inci yıl dönümünde; Doç. Dr. İhsan Karagöz ile Prof. Dr. Ayfer Erken beklenen büyük sarsıntıyla ilgili çeşitli açıklamalarda bulundu.

“DENETLEYENLERİN DE DENETLENMESİ GEREKİYOR”

Yapıların yönetmeliğe uygun olması gerektiğini belirten Doç. Dr. İhsan Karagöz, “Yalnızca yapılar değil yollar, barajlar, üst geçitler, tüneller, viyadükler, doğalgaz tesisler, altyapı tesislerimizi standartlara nazaran yapmalıyız ki bir daha bu türlü büyük acılar yaşamayalım. İkinci olarak da imal süreci ve sonraki süreçte de yapı kontrol sistemi kıymetlidir. Yapı Kontrol Sistemi Türkiye’de, 17 Ağustos zelzelesinden sonra inşa edildi. Lakin burada da eksik ve aksayan taraflar maalesef çok fazla. Bunun kesinlikle elden geçirilmesi, yine maddelerle denetlenmesi gerekmektedir. Esasen denetleyenlerin de denetlenmesi gerekiyor. Binayı tasarlayan inşaat mühendisi ve mimarın da tıpkı yapı kontrol firmasında olduğu üzere o yapı üzerinde hak sahibi olması, denetleyebilmesi gerekiyor ki külfetleri ortadan kaldıralım” dedi.

“DENETLENEN DOKÜMANA ULAŞAMIYORSUNUZ”

Doç. Dr. İhsan Karagöz, “Yapı tamamlandıktan sonraki kontrol süreci de kıymetlidir. Bu, Türkiye’de hiç yapılmayan bir kontrol. Bina yapılıyor, üstünden yıllar geçiyor hiçbir kontrol yapılmıyor. Bu süreçte ne olmuş? Yapının kolonu mu kesilmiş, duvarları mı yıkılmış, ekler mi yapılmış? Yapının üzerine Çeliktepe’deki üzere katlar yapılmış. Ayrıyeten Yapı Kontrol firmalarının sahiplerine baktığınızda mimar mı, mühendis mi yoksa herhangi yapı kontrol şirketi kuran firma mı buna bakmak gerekir. Bir şirketin kuruluş emeli vardır. Hedefi da geliri artırmaktır. Fakat bir mühendisin gayesi ise yapının inançlı olmasını sağlamaktır. Bazen de bakıyorsunuz yapı kontrol firması bir binayı denetlemiş. Lakin hukuk sürecine gittiğinde yapı kontrol firmasının ve o binayı denetlediği dokümanların olmadığını görüyorsunuz. Tutmuş olduğu tutanaklara yani aldığı kararlara ulaşamıyorsunuz. Bu türlü bir yapı kontrolü olabilir mi?” formunda konuştu.

“İSTANBUL’DA KENDİLİNDEN YIKILACAK 400 BİNA VAR”

“İstanbul’da denetlenen yapılar var” diyen Doç. Dr. İhsan Karagöz sözlerini şöyle sürdürdü:

“25 bin tarihi eser var. Hiçbir şey yapılmadan 25 yıl geçmiş. İstanbul’da şu anda 400 tane resen yıkılacak bina var. O binalarda da beşerler var. Nerede yapı kontrol? Büyükşehir, mahallî belediyeler nerede? İstanbul ve birtakım kentlerimiz o kadar büyüyor ki mimari planlama, kent planlaması yok. Temelinde kentlerin büyümesi ve nüfusunun aşikâr bir noktada sabit kalması istenir. Hasebiyle yani siz bu kentin nüfusunu 10 milyon istiyorsanız artık 11 milyon yapmamanız gerekiyor. İstatistiklere nazaran mevcut olan yapılarda 1 buçuk, 1 milyon 200 bin bina var. Bu binanın 800 bini 17 Ağustos sarsıntısı öncesi yapılmış. Makus betonla düz demirle yapılmış. Kontrol yok, deniz kumu kullanılmış. Yer etüdü yapılmamış. 1999’dan bugüne kadar yaklaşık 170 bin müracaat olmuş. 35 bini bu son 5 yıl içerisinde denetlenmiş. Vatandaş diyor ki ‘binamı esasen yıkıp tekrar yapamıyorum, mali düşüncelerim var, idari ruhsat ezaları var.’ Binanın içerisinde duruyor. Hâlbuki binayı âlâ bir mühendise güçlendirme için teslim ederseniz güçlü hale gelebilir. Riskleri minimize indirirsiniz. Natürel ki yönetmelikte değişiklik olabilir.”

“Standartlara nazaran yapıldığında hiçbir sorun olmaz” diyen Doç. Dr. İhsan Karagöz, “Ancak burada en büyük sorun idari problemlerdir. Ruhsat alamıyorsunuz. İstanbul’da bir ruhsat almak için Boğaziçi İmar’a gidiyorsunuz. Büyükşehir belediyesine, lokal belediyeye gidiyorsunuz. Anıtlar heyetine gidiyorsun. O da yetmiyor Bakanlığa gidiyorsun. Daha evvelden de önermiştim. Afet Uyum Merkezi kurularak uzman mühendisler alınmalıdır. Vatandaşlardan istediğiniz dokümanları ilan edersiniz. Kısa müddette yapılması gerekenler yapılır” teklifinde bulundu.

“ASLA GÜVENMEMEK LAZIM”

Depremlerle ilgili dünyada ve Türkiye’de geçmişten bugüne çeşitli araştırmalar sürdüren Geoteknik Mühendisi Prof. Dr. Ayfer Erken, “1999 sarsıntısı sonrası hem yapı hem de yer kaynaklı büyük bir yapısal hasar gördük. Adapazarı’nda taşıma gücü kayıpları, sıvılaşmalar oldu. Bir de taban büyütmesi nedeniyle yapılar da göçmeler oldu. Her türlü yere inşa yapılabilir lakin tabanı tanımak ve ona nazaran tedbir almak lazım. Sarsıntı büyüklüğüne nazaran mühlet de değişebiliyor. Büyüklük arttıkça mühletler uzuyor. Münasebetiyle taban dayanamıyor. Yapı da şayet kalitesi bozuksa o da dayanamıyor. Bütün bunları 1999 zelzelesinden sonra inceledik. Çabucak çabucak her yer için çalışma yapıldı. Kirlenmiş tabanları de aldık. Son sarsıntının bilgileri yavaş yavaş ortaya çıkıyor. Biraz da vakit alacak. Buna nazaran yönetmeliğe birtakım şeyleri özel yapılar için koymamız gerekiyor. İstanbul’da mikro bölgeleme çalışmaları yapıldı. Bütün ilçeler 99 zelzelesinden sonra bilim beşerlerine dağıtıldı. Ayrıntılı çalışmalar yapıldı. Şuanda da belediyeler onları kullanıyor. Tıpkı halde misal çalışma 6 Şubat zelzelesi için de yapılmalıdır. Birtakım yerlerde de sanırım başlandı” açıklaması yaptı.

“İstanbul’da yapı stoku yaşlı” diyen Prof. Dr. Ayfer Erken, “Onun için yani yaşlı beşerler üzere sağına soluna bakmak gerekiyor. Korozyona uğramış olabilir. Bir sefer yeni projeye uygun değil. Kalitesi, donatı farklı. 1999 geçirenler varsa işte bunların çabucak kentsel dönüşüme girmesi gerekiyor. Binada rastgele bir çatlak olmasa bile büyük zelzelelerde çok küçük düzeylerde deformasyon olur. İkinci büyük sarsıntısı yaşadıklarında anında çökerler. Bu yüzden asla güvenmemek lazım” halinde uyardı.

“AVCILAR’DA TSUNAMİ OLUŞABİLİR”

Prof. Dr. Ayfer Erken kelamlarını şöyle sürdürdü:

“İstanbul’un büyük bir kısmı kayalık. Öteki yerlerde yenilemelerde de derin temeller uygulanıyor. Taban iyileştirmeleri yapılıyor. Yalnızca Ambarlı, Avcılar taraflarında heyelan bölgelerimiz var. O heyelanların bir kısmı denize giriyor. Hasebiyle büyük bir sarsıntı olması durumunda o heyelanlar, deniz içi heyelanları olarak tsunami oluşturabilir.”