ABD’deki telaşlar piyasaları sarstı

ABD’de istihdam artışının temmuzda beklentilerin altında kalması ve işsizlik oranının yaklaşık 3 yılın en yüksek düzeyine çıkmasının akabinde ülke iktisadının gücüne ait tasalarla piyasalar sert bir darbe aldı.

ABD Merkez Bankasının (Fed) çarşamba günü eylül ayından itibaren faiz indirimlerine yeşil ışık yakmasına rağmen ülkede açıklanan datalar, resesyon endişelerinin varlık fiyatları üzerinde tesirli olmasına neden oldu.

Cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam başta olmak üzere iş gücü piyasası ve imalat endüstrisine ait hafta uzunluğu açıklanan datalar, ABD iktisadının sıhhatine ait tasaları artırdı.

Fed’in bu hafta siyaset faizini 23 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 5,25-5,50 aralığında sabit tutması, fiyat artışları açısından temkinli bir yaklaşım olsa da son istihdam bilgileri bunun iş gücü piyasası açısından riskli olabileceğini ortaya koydu. 

İSTİHDAM DATALARI, İŞ GÜCÜ PİYASASINDA BEKLENENDEN DAHA SÜRATLİ BİR BOZULMAYA İŞARET ETTİ

Ülkede bu hafta açıklanan datalara nazaran, ABD’de tarım dışı istihdam, temmuz ayında 114 bin kişi artarak beklentilerin altında gerçekleşti.

ABD’de işsizlik oranı, temmuzda yüzde 4,1’den 4,3’e çıktı. Arka arda 4 aydır artış gösteren işsizlik oranı, bu periyotta Ekim 2021’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı. Piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşen işsizlik oranının bu periyotta haziran ayında olduğu üzere yüzde 4,1 olması öngörülüyordu.

ABD’de özel kesim istihdamı da temmuzda 122 bin bireyle piyasa beklentilerinin altında artış kaydetti.

Ülkede birinci sefer işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı ise 27 Temmuz ile biten haftada 249 binle yaklaşık bir yılın en yüksek düzeyine çıkarak piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti. JOLTS açık iş sayısı haziranda 8 milyon 184 bine gerilemesine rağmen beklentilerin üzerinde kaydedildi.

Analistler, istihdam datalarının iş gücü piyasasında öngörülenden daha süratli bir bozulmaya işaret ettiğini, iktisadın resesyona sürüklenebileceğine dair tasaları artırdığını belirtti.

VERİLER, FED’İN ATILIMLARININ BÜYÜKLÜĞÜNE AİT SORU İŞARETLERİNİ ORTAYA ÇIKARDI

ABD iktisadında kıymetli bir yere sahip olan sanayi bölümünün performansına ışık tutan bilgiler de piyasalardaki kaygıların artmasında tesirli oldu.

Tedarik İdare Enstitüsü’nün (ISM) imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), temmuzda 46,8 ile 8 ayın en düşük düzeyine gerileyerek piyasa beklentilerinin altında kaldı.

ABD’de fabrika siparişleri de haziranda yüzde 3,3 ile beklenenden fazla azalış kaydetti. Ayrıyeten, ülkede inşaat harcamaları haziranda artış beklentisinin tersine yüzde 0,3 azaldı.

Analistler, imalat bölümündeki daralma ile iş gücü piyasasındaki yavaşlamaya işaret eden bilgilerin Fed’in eylül ayında siyaset faizini indirip indirmeyeceğine dair kuşkuları ortadan kaldırırken atılımlarının büyüklüğüne ait soru işaretlerini ortaya çıkardığını belirtti. 

EYLÜLDE 50 BAZ PUANLIK FAİZ İNDİRİMİ FİYATLANMAYA BAŞLANDI

Makroekonomik bilgiler ABD iktisadının resesyona sürüklenebileceğine dair kaygıları alevlendirirken, Fed’in eylülde daha agresif bir faiz indirimine gidebileceği fiyatlanmaya başladı.

İstihdam bilgilerinin akabinde para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed’in eylülde siyaset faizini 50 baz puan indirme ihtimali yüzde 70’in üzerini gördü.

Fed Başkanı Jerome Powell, çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, 50 baz puanlık faiz indirimi mümkünlüğünün sorulması üzerine “Bu şu anda düşündüğümüz bir şey değil. Bugün prestijiyle rastgele bir karar verilmiş değil.” cevabını vermişti. Fakat Powell, iş gücü piyasasında maddi manada daha fazla soğuma görmek istemediğini de tabir etmişti.

Birçok finans kuruluşu da bilgilerin akabinde Fed’in faiz indirimlerinin boyutlarına ait varsayımlarını güncelledi.

Citi, Fed’in eylül ve aralık aylarında 50’şer baz puan olmak üzere bu yıl toplam 125 baz puanlık faiz indirimine gideceğini öngördü. JPMorgan da Fed’in hem eylül hem de kasım ayında yarım puanlık faiz indirimi yapacağı kestiriminde bulundu. 

NEW YORK BORSASINDA SERT DÜŞÜŞ

Artan resesyon tasası Amerikan piyasalarında dün satış baskısını derinleştirdi.

Haftanın son süreç gününün kapanışında Dow Jones endeksi, 600 puanın üzerinde bedel kaybetti ve yüzde 1,51 azalarak 39.737,26 puana indi.

S&P 500 endeksi yüzde 1,84 azalışla 5.346,56 puana ve Nasdaq endeksi yüzde 2,43 kayıpla 16.776,16 puana düştü.

Söz konusu kayıp, Nasdaq endeksinin temmuzdaki kapanış doruğundan yüzde 10’dan fazla düşmesine neden oldu ve endeks düzeltme bölgesine girdi.

Dow Jones endeksindeki haftalık kayıp yüzde 2,1 olurken, S&P 500 endeksi hafta genelinde yüzde 2,06 ve Nasdaq endeksi yüzde 3,35 düştü.

Bilanço dönemi da ve bölüm bazlı oynaklığın yüksek seyretmesine neden olurken, teknoloji paylarında dün yaşanan düşüşe Intel öncülük etti.

Bu hafta bilançolarını açıklayan ABD’nin teknoloji devlerinden Apple ve Amazon’un geliri nisan-haziran periyodunda arttı, Intel’in geliri ise azaldı.

Intel’in payları şirketin gelirinin bu periyotta azalması ve işten çıkarmaya gideceğini duyurmasının akabinde yüzde 26,06 paha kaybetti. Şirketin payları, 1974’ten bu yana en büyük düşüşünü yaşadı.

Amazon’un payları de şirketin gelirinin beklentileri karşılayamaması sonrası yüzde 8,8 düştü. Apple’ın payları ise gelirinin varsayımları aşması ve iPhone satışlarının hafif düşüş göstermesine rağmen beklentilerin üzerinde gerçekleşmesi sonrası yüzde 0,7 arttı. 

ABD’NİN 10 YILLIK TAHVİL FAİZİ ARALIK 2023’TEN BU YANA EN DÜŞÜK DÜZEYİNE GERİLEDİ

Resesyon korkusu inançlı liman varlıklara olan talebi desteklerken, tahvil faizleri düştü.

ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 3,79 ile Aralık 2023’ten bu yana en düşük düzeyine geriledi. 10 yıllık tahvil faizi, bir hafta içinde yaklaşık 40 baz puanlık düşüş kaydetti.

ABD’nin 2 yıllık tahvil faizi de dün yaklaşık 28 baz puan düşüşle yüzde 3,87’ye geriledi.

Tahvil fiyatları ile tahvil getirilerinin aksi orantılı halde hareket ettiğini anımsatan analistler, tahvil fiyatı arttığında tahvil getirilerinin azaldığını belirtti.

Ayrıca kimi analistler, istihdam datalarının Fed’in getiri eğrinin gerisinde kaldığına işaret ettiğini belirtti.

Avrupa’da da 10 yıllık tahvil faizleri düşüş gösterirken, Almanya’da yüzde 2,17’ye, Fransa’da yüzde 2,96’ya, İtalya’da yüzde 3,62’ye, İspanya’da yüzde 3,05’e, Belçika’da yüzde 2,82’ye, Avusturya’da yüzde 2,71’e, Hollanda’da yüzde 2,48’e ve İngiltere’de yüzde 3,82’ye indi. 

DOLAR 4 AYIN EN DÜŞÜK DÜZEYİNİ GÖRDÜ

endeksi de dataların akabinde yüzde 1,16 azalışla 102,99’a gerileyerek mart ayından bu yana en düşük düzeyini kaydetti.

Avro/dolar paritesi yüzde 1,1 artışla 1,091 düzeyine tırmanırken, dolar/yen paritesi yüzde 1,8 azalışla 146,5’e indi. Altının fiyatı ise yüzde 0,15 azalışla 2.442,68 dolara geriledi. 

AVRUPA VE ASYA PİYASALARINDA DA SATIŞ

ABD’de resesyon kaygılarının artmasıyla Avrupa piyasalarında da satış yüklü bir seyir hakim oldu.

Dün Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 2,33, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 1,61, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 1,31 ve İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 2,55 paha kaybetti.

Öte yandan Avrupa’da bu hafta İngiltere Merkez Bankasının (BoE) faiz kararı takip edilirken, BoE siyaset faizini 25 baz puan indirerek yüzde 5’e düşürdü. BoE Başkanı Andrew Bailey, yılın geri kalanında mümkün faiz indirimlerine ait açık bir sinyal vermekten kaçınırken, para piyasalarındaki fiyatlamalar BoE’nin kasımda tekrar faiz indirimine gitmesinin mümkün olduğunu gösterdi. Avrupa Merkez Bankasının (ECB) da karışık gelen enflasyon bilgilerine rağmen yüzde 95 ihtimalle eylülde yine faiz indireceği iddia ediliyor.

Asya hisse piyasalarında da satış baskısının derinleştiği görülürken, Japonya’da dün Nikkei 225 endeksi yüzde 5,7, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 3,7, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 2,1 ve Çin’de Şanghay bileşik endeksi ise yüzde 0,9 düştü.

Japonya Merkez Bankasının (BoJ) enflasyonla uğraş kapsamında faiz artırımlarına devam edebileceği istikametindeki açıklamaların akabinde, piyasalarda BoJ’un faiz adımlarını 10 baz puandan 25 baz puana çıkarabileceğine ait söylentiler risk algısının had safhaya ulaşmasına neden oldu.

Analistler, hem BoJ’un şahinleşmesiyle güçlenen yenin, hem de dünyada artan resesyon tasasının ihracatçı Japon şirketlerin performansını olumsuz etkileyebileceği kaygısının Japonya hisse piyasalarındaki satış baskısının derinleşmesinde kıymetli rol oynadığını bildirdi.