Bakanlığın başlattığı gece müzeciliğini bilim beşerlerine sorduk

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2024 yılı gayelerinin ortasında olan geleceğe miras projesi kapsamında başlayan gece müzeciliği soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Bilim insanlarını korkutan ögelerin başında; güvenlik tedbirleri, işçi sayısı, ziyaretçi sayısı ve yapılan aydınlatmaların tahribata yol açıp açmayacağı istikametinde. Bu uygulamanın her gün yapılması ise öteki bir tartışma konusu. 

Bu proje kapsamında bakanlığın gayesi, Ege ve Akdeniz kıyıları boyunca uzanan tarihi ve turizm bedeli yüksek ören yerlerinin, gece saatlerinde de ziyaret edilebilmesi… Şu an için gece ziyaret edilebilen antik kentler İzmir’deki Efes, Denizli’deki Hierapolis ile Antalya’daki Side, Aspendos ve Patara ören yeri oldu.

SEZON 12 AY!

Devamı olacak mı? sorusunun yanıtı evet. Sırada, Antalya’daki Olympos, Syedra ve Perge var. Gelecek gaye ise Çanakkale Assos’tan başlayarak tüm Ege ve Akdeniz kıyısı boyunca antik kentleri turizme dahil ederek dönemi 12 aya çıkarmak.

Gece Müzeciliği kapsamında Efes ören yerinin kapanış saati 1 Ekim’e kadar 00.00 olarak belirlendi. 

Bakanlık görevlilerinden öğrendiğimiz bilgilere nazaran ise ziyaretçi sayısındaki son sayılar şöyle: İzmir Efes ören yeri: 157.187, Denizli Hierapolis (Pamukkale) ören yeri 48.814, Side Tiyatrosu 16.083…

GÖBEKLİTEPE VE KARAHANTEPE KAZI BAŞKANI NECMİ KARUL

Türkiye için büyük bir açıkhava müzesi metaforu kullanılır, bunu hakkedecek çok sayıda ören yerimiz var ve bu yerler genelde en çok seyahat edilen yaz aylarında gezilir. Kuşkusuz sıcak aylarda büyük bir ören yerini gezmekte zorlanırsınız. Mısır üzere sıcak ülkelerde bunun örnekleri var. Münasebetiyle kimi durumlarda arkeolojik alanlar, bilhassa çalışmaların tamamlandığı yerler ya da müzeler gece ziyaret edilebilir. Tabi bu her yer yerin gece gezilebileceği manasına gelmez; alan üzerindeki ziyaretçi baskısından, güvenliğe, kâfi işçi sayısına ya da elektrik düzenekleri vs bir çok parametre dikkate alınmalı ve başta müdafaa uzmanları ve arkeologlar olmak üzere güzel etüt edilerek karar verilmeli.

ARKEOLOGLAR DERNEĞİ BAŞKANI BÜLENT TÜRKMEN 

Her şeyden evvel ören yerlerinin, arkeolojik alanların bir sürü sorunu var ve öncelikli olarak bunların giderilmesine yönelik çalışmalar yapılması gerekiyor. Her manada çok büyük bir tahribat yaşanıyor ve bu duruma dair acil tedbirler alınmalı. Maalesef ülkemizde kültürel miras turizm odaklı bir bakış açısıyla değerlendirilmekte ve yapılan uygulamalar da bu biçimde yapılmakta. Bu yapılan uygulama da tam da bu bakış açısının bir yansımasıdır. Elbette bu tıp uygulamalar uygun olan ören yerleri için yapılabilir. Fakat bunda da en büyük tasa yapılan uygulamanın nasıl yapılacağıdır. Aydınlatmada kullanılacak materyalden, nasıl uygulanacağına, işin uzmanlarıyla yapılıp yapılmadığına, güvenliğinden ziyaretçi baskısının kıymetlendirilmesine kadar çok taraflı bir halde planlanarak hayata geçilmesi gerekmektedir.

ARKEOLOG MUSTAFA KOÇAK

Antalya en ağır vaktini yazın yaşıyor. Bana sorarsanız tarihi yerleri gezmek için bahar ya da kış aylarında gelip görsünler derim. O periyotlarda deneyimlemek çok daha verimli olur. Gece gezmelerinin dünyada örnekleri var mesela Petra antik kenti de gece gezilebiliyor. Farklı bir atmosfer oluşuyor. Patara antik kentini gündüz gezmek hiç kolay değil zira hava çok sıcak oluyor. Fakat gece gezmesi daha rahat. Güvenlik için Patara da bir sıkıntımız yok her yer kamera ile korunuyor. Tahribat korkusuna gelirsek, bu gündüz de olabiliyor. Sonuç olarak, öğrendiğime nazaran gündüz gezenlerin sayısı, gece gezenlere oranla hâlâ yüksek. Bunun nedeni de uygulamanın yeni olması olabilir. 

ARKEOLOG DOÇ. DR. ALİ UMUT TÜRKCAN

Antik kentlerin yahut ören yerlerinin gece ziyareti bir yandan enteresan ve güzel gelen bir uygulama gözüküyor. Müzeler günü vesilesi ile Avrupa da yapılan gece ziyaretlerinin tahminen de ülkemizde de alışılması ile yaygınlaşması istenmiştir, tam bilgim yok.

Ancak yaz aylarında gündüzleri ziyaretçi sayısı beklenmedik formda artabiliyor. Bunların denetimi bile sorun olabiliyor. Esasen bu çok tanınan alanlarda sayı sınırlaması düşünülmeli. Gece Efes’te başlayan bu uygulama Hierapolis ve Patara antik kentlerinde de uygulanıyor. Umarım bu kentlerle hudutlu kalır. Bu maliyetler ve en kıymetlisi artan güvenlik, nöbetçi müzeciler üzere yeni işçi gereksinimleri çıkartabilir. Herseyin ötesinde gece görüşü geniş dijital kamera ve alanı sınırlayan alarm sistemleri de yapılması gerektirecek uzun bir süreç, gece güvenliği gündüze nazaran yalnızca müddet sorunu değil nitekim kat ve kat dezavantajlı bir alana sokmakta. Beklenmedik bir olayda tahribat, hırsızlık olabilir. Bu da durumu telafisi sıkıntı bir sürece sokabilir.