Borrell’in son uğraşı: ‘İsrail ile diyaloğu askıya alalım’

Gazze konusunda başından bu yana hassas bir çizgiye sahip olan ve çoğunlukla Avrupa Birliği’nin genelinden ayrışan bildiriler veren Dışişleri ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, misyonu bırakmadan son bir atak gayretinde. Bugün Brüksel’de toplanacak AB dışişleri bakanları, muhtemelen son defa bu toplantıya başkanlık edecek Borrell’in İsrail’le siyasi diyaloğun askıya alınması teklifini masaya yatıracaklar.

Borrell, İsrail’le AB ortasındaki 24 yıllık Paydaşlık Anlaşması’nın bir ögesi olan siyasi diyaloğun, evraktaki insan hakları hususu işletilerek askıya alınmasını önerdi. Yasadışı yerleşim üniteleri çıkışlı eserlere ithalat yasağı getirilmesini de içeren teklif geçen hafta hem AB üyesi ülkelere hem de AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’e iletildi.

BULGULARLA DESTEKLEDİ

Uluslararası insani hukuk ihlallerine ait önemli kaygılar ve bu tasaların giderilmesi için adım atılmamış olması Borell’in teklifini dayandırdığı iki ana münasebet. Borrell bu münasebetleri insani hukuka uyma zaruriliği, işgalci gücün muhtaçlık sahibi bir nüfusa insani yardım sağlama sorumluluğu ve İsrail’in aşırılıkçı yerleşimcilerin şiddetine son verme vazifesiyle ilgili bulgularla destekledi. Teklif yalnızca siyasi diyaloğun askıya alınması odaklı. Mutabakatın genelini etkileyecek bir boyutu yok.

ALMANYA SET ÇEKTİ

AB ülkeleri İsrail konusunda bölünmüş durumda. Almanya, İtalya, Hollanda, Avusturya, Danimarka, Yunanistan, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti öneriyi alır almaz itiraz ettiler. Hatta Almanya bakan düzeyinde resmen karşı çıktı. Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock geçen hafta yaptığı açıklamada, “Diyalog kanallarının her vakit açık tutulmasından yanayız. Doğal bu İsrail için de geçerli” dedi. İspanya ve İrlanda’nın başını çektiği bir küme ise aylardır İştirak Anlaşması’nın gözden geçirilmesini istiyor.

OYBİRLİĞİ GEREKLİ

Siyasi diyaloğun askıya alınabilmesi için oybirliği gerekiyor. Birinci itirazlar bu adımı atmanın pek mümkün olmayacağının en kıymetli göstergesi niteliğinde. Bugünkü toplantıda Ortadoğu’daki gelişmeler başlığı altında ele alınacak mevzuya ait olumlu ya da olumsuz karar çıkıp çıkmayacağı tartışmalar ışığında netleşecek. Üye ülkelerde son devirde muhakkak seviyede bir hassasiyet oluştuğuna dikkat çeken üst seviye bir AB yetkilisi, “Artan bu hassasiyetin somut adıma dönüşüp dönüşmeyeceği aşikâr değil” dedi. Kimi AB kaynakları, toplantıda ibre olumsuz karardan yana olsa da siyasi diyaloğun askıya alınmasının bakanlar seviyesinde tartışılması basamağına gelinmesinin bile güçlü bir siyasi ileti olarak kıymetlendirilebileceği görüşünde.

LİSTE UZUN

-Borrell, ortadan geçen bir yıldan fazla müddette yaşananların sonuçlarının olması gerektiği ve bir şey olmamış üzere hareket etmenin mümkün olmadığı görüşünde. Ulurlararası kuralların ihlal edildiği öteki durumlarda yaptırımların devreye sokulduğunu fakat İsrail’e bunun yapılmadığını hatırlatan Borrell, “Bu durum değişmeli” dedi. Borrell, AB’nin, İsrail’e yönelik yaklaşımının başarısız olduğunu kabul etmesi gerektiğinin altını çizdi. Hususa ait bir görüş kaleme alan Borrell şu tabirleri kullandı: “Uluslararası insani hukuku dikkate almak, Milletlerarası Adalet Divanı’nın bağlayıcı kararlarına uymak, insani erişimi sağlamak, Lider Biden’ın ateşkes teklifini kabul etmek, memleketler arası gazetecilerin ve Birleşmiş Milletler tarafından görevlendirilen müfettişlerin Gazze’ye girmesine müsaade vermek… Geriye dönüp bakıldığında İsrail’de kulak gerisi edilen taleplerin listesi artık sayılamayacak kadar uzun.”