Çarpışma, galaksimizdeki karadeliğin istikrarını bozmuş olabilir

Olay Ufku Teleskobu, Güneş’in 4 milyon katı kütleye sahip Sagittarius A* (Sgr A*) isimli kara deliğin birinci fotoğrafını 2022’de çekmişti.

Bilim insanları bu gözleme dayanarak Sgr A*’nın boyutu ve yaşına nazaran çok süratli ve galaksinin geri kalanından farklı bir doğrultuda döndüğünü söylüyor.

Independent Türkçe’nin aktardığı ve hakemli mecmua Nature Astronomy’de geçen hafta yayınlanan çalışmayı yürüten grup, bu tuhaflığın nedenini çözmüş olabilir.

KARADELİĞİN TARİH BOYUNCA SERGİLEDİĞİ DAVRANIŞ İÇİN MODEL OLUŞTURULDU

Las Vegas’taki Nevada Üniversitesi’nden araştırmacılar, Olay Ufku Teleskobu’nun datalarına dayanarak karadeliğin tarih boyunca sergilediği davranışa dair bir model oluşturdu.

Bilgisayar simülasyonları, Samanyolu’nun diğer bir galaksiyle birleşmesi sırasında Sgr A*’nın da bu galaksinin kara deliğiyle birleşmesinin, tuhaf dönüşünü açıklayabileceğini gösterdi.

Bilim insanları, kara deliğin kendisinin 4’te biri kadar bir üstün kütleli karadelikle birleşmesinin, Olay Ufku Teleskobu’nun müşahedesinde ortaya çıkan dönme hareketlerine açıklık getirdiğini savunuyor.

Çalışmanın başyazarı Yihan Wang “Bu keşif, harika kütleli karadeliklerin nasıl büyüyüp geliştiğine dair anlayışımıza katkı sağlıyor” diyerek ekliyor:

Sgr A*’nın hizası bozulmuş süratli dönüşü, öteki bir karadelikle birleşmiş olabileceğini ve bunun da dönme şiddetini ve tarafını kıymetli ölçüde değiştirmiş olabileceğini gösteriyor.

karadelikler, ömrünün sonuna gelen yıldızların içine çökmesi sonucu oluşuyor. Muhteşem kütleli karadeliklerinse hususun vakit içinde yığılması ve daha küçük karadeliklerin birleşmesi sonucu oluştuğu varsayım ediliyor. Fakat bu iki yoldan hangisinin daha değerli bir yere sahip olduğu bilinmiyor.

Çoğu orta ve büyük galaksinin kalbinde yer aldığı düşünülen muhteşem kütleli karadelikler, mesken sahiplerinin birleşmesinden sonra çarpışarak birleşebiliyor. Samanyolu’nun 12 milyar yıl boyunca öbür galaksilerde birleştiği biliniyor. Yeni araştırmayı yürüten grup, Sgr A*’daki değişime Samanyolu’nun Gaia-Enceladus Galaksisi’yle birleşmesinin yol açtığını düşünüyor.

Çalışmanın öteki muharriri Bing Zhang “Bu birleşme muhtemelen yaklaşık 9 milyar yıl evvel, Samanyolu’nun Gaia-Enceladus’la birleşmesinin akabinde meydana geldi” diyor.

Zhang bunun, muhteşem kütleli karadeliklerin başkalarını yuttuğu teorisini desteklemekle kalmayıp tıpkı vakitte Samanyolu’nun dinamik geçmişine de ışık tuttuğunu söylüyor.

Araştırmacılar, kütleçekimsel dalgaları tespit eden teleskopların yapılmasıyla karadelik birleşmesi hakkında daha net fikir sahibi olabilir. Bu teleskopların, çarpışan karadeliklerin uzay-zaman dokusunda yarattığı dalgaları saptaması bekleniyor.