Çerezde ‘menşei oyunu’

Türkiye’de kuruyemiş fiyatları geçen seneye göre yüzde 40 arttı. 2023’te yüzde 100 zamlanan kuruyemişte bu yıl fiyat artış hızı yavaşlayınca talepte yüzde 10’luk artış yaşanıyor.

Hürriyet’e konuşan Tüm Kuruyemiş Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜKSİAD) Başkanı Murat Yıldırım, “Enflasyon artış hızı yavaşladı ama artış hâlâ devam ediyor. İklim krizi de ürün veriminde düşüşe sebep oluyor, bu da fiyatları etkiliyor. Fiyatlar geçen seneye göre yüzde 40 civarında arttı. En çok artan ürün ise her zamanki gibi Antep fıstığı oldu” dedi.

Kuruyemiş pazarında uzun süredir yerli-ithal tartışmaları yapılıyor. Esnaf daha uygun fiyatlı olduğu için ithal ürünlere ek vergi konulmasını talep etmiş; ekim ayında badem ve ceviz ithalatında gümrük vergisi artırılmıştı. Bu kararın sonuçlarına değinen Yıldırım, çerezin menşeinde oynama yapıldığını belirterek şunları söyledi: “Gümrük vergilerini ödememek için ürünlerin menşei değiştiriliyor ya da ülkeye kaçak ürün sokuluyor. ABD’den gelen ürünlerin Dubai’de menşei değiştiriliyor, İran üzerinden ülkeye sokulup, Doğu Beyazıt tarafından getiriliyor.”

‘DENETİM YOK’ VURGUSU

Yıldırım, kaçakçılığın en fazla ceviz ve bademde olduğunu belirterek, “Derneğimizin yaptığı çalışmalarla kaçağı azalttık. Amerika’nın bize koyduğu çelikteki ek vergilerden dolayı biz de onlara vergi koyduk. Bu ürünler de badem ve ceviz. Ek vergiden kaçmak için menşei değiştirmeleri ya da kaçak ürün sokma durumları var. Sektörümüz çok ciddi zarara giriyor ve haksız rekabet ortamı doğuyor. Türkiye’ye Doğu’dan, limandan bile kaçak giriş oluyor. Denetim maalesef yok. Devletin gözetim bedelini kaldırması gerekiyor. Örneğin, biz 7 dolara kaju alıyoruz, gözetim bedeli 9 olduğu için biz de buna göre gözetim vergisi veriyoruz. Ağır vergileri ödememek için kaçakçılığın önü açılıyor. İçeride ürünlerimizi koruyalım derken daha çok zarar veriyoruz” diye konuştu.

REFORM TALEBİ

Yıldırım şöyle devam etti: “Dernek olarak cevizin ülkemizde yaygınlaştırılması adına teşvikler çıkardık, ceviz bahçelerini çoğalttık ve şu an Türkiye’de çok ciddi ceviz üretimi oluştu. Denizli, Manisa ve Trakya bölgelerinde üretim yüksek. Ama geçen sene ceviz ithalatında ek vergi geldi. Ancak bizim ürünümüzü korumuyor tam tersi piyasaya zarar veriyor. Avrupa’da bir vatandaş 3 ’ya ceviz yiyebilirken, Türkiye’de 10 Euro’ya iç ceviz tüketiliyor. Şu anki arzımız hâlâ talebi karşılamıyor ama yarın ihracatçı konuma geldiğimizde bu fiyatlarla ihracat yapamayız. Dolayısıyla vergi noktasında çok ciddi reformlar gerekiyor. Yetkili mercilerin bizimle istişare etmesini istiyoruz.”

AYÇEKİRDEĞİ VE KAJU SATIŞLARI ARTTI

-Talebin düşük olduğunu belirten Yıldırım, “Bizim ürünümüz temel ihtiyaç malzemesi değil, satın alma gücüyle alakalı. Ancak geçen yıla göre ortalama yüzde 10 daha fazla talep görüyoruz. Çünkü geçen yıl fiyatlar çok ciddi arttı ve satın alma gücü daha düşüktü. Bu yıla geçen seneden daha iyi bakıyoruz. Satışlarımız geçen seneden daha iyi. Antep fıstığının kilosu tezgâhta 1.000 lira ciravırında. Bu yüzden Antep fıstığı satışları geçen senelere göre düştü. Ama biz her şeye bakıyoruz. Örneğin, ayçekirdeği satışları geçen seneye göre daha iyi. İthal olan badem, ceviz, kaju gibi ürünlerde de satışlar arttı. Bu ürünlerin satışlarında yüzde 10’luk bir artış var” dedi.

PAHALILIĞA YOL AÇIYOR

-“Dünyayla rekabet edemiyoruz” diyen Yıldırım, “Kabuklu ceviz toptan fiyatı dünyada kilogramı 3 dolarken, Türkiye’de ek vergi konuluyor ve 5 dolara geliyor. İç bademde ise dünya bazında kilogramı 4.5-5 dolar olan ürün Türkiye’de 8-9 dolara çıkıyor. Hem tüketici daha pahalıya yiyor hem de rekabeti geliştiremiyoruz. Çiftçimizi koruyor gibi görünüyoruz ama yanlış bir model. Bu durum tüketim tarafında pahalılığa yol açıyor. Aynı zamanda kaçakçılığın önünü açıyor” dedi. Yerli ürünle ilgili de bilgi veren Yıldırım, “Yerli iç ceviz ve badem fiyatları ise toptanda 300-350 lira civarında” bilgisini verdi.