Doç. Dr. Sibel Day: ‘İklim değişikliği bitkileri göç ettiriyor’

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sibel Day, değişen iklim şartlarının bitkilere tesiri, çiftçilerin ekim ve sulama zamanlamalarına ait açıklama yaptı.

Day, değişen iklim şartlarının tüm dünyada bitki göçüne yol açtığını söyledi. Doç. Dr. Day, iklim değişikliği ile bitki üretim deseninin değiştirilmesi gerektiğini, bunu bütün ülkelerin farklı farklı tekniklerle gerçekleştirdiğini, Türkiye’de de farklı bölgelerde farklı bitkilerin yetiştiriciliğine yönelik çalışmalar yapıldığını kaydetti.

“TOHUMLARA ÖN SÜREÇLER UYGULAYABİLİRİZ”

Doç. Dr. Day, bitkilerin ilk çıkışlarında tohumun çimlenmesinin aşikâr sıcaklığa bağlı olduğunu söyleyerek, “Bu sıcaklığı sağlamamız gerekiyor; fakat muhakkak vakitlerde bilhassa ilkbaharda bu sıcaklık artabiliyor ya da düşebiliyor. Yağışlarla birlikte ekim vaktimiz kayabiliyor ya da öne geçebiliyor. Bunları düzenlememiz gerekiyor. Bunu da çeşitli formlarda gerçekleştirmemiz mümkün. Tohumlara ön süreçler uygulayabiliriz. Tohumları daha erken ekebiliriz ya da daha geç ekim sağlayabiliriz. Olağan bunları yaparken de çıkış sulamamızı yapmamız gerekiyor. Şayet kuruya ekim yaptıysak; kuruya ekim yaptıktan sonra da çıkış sulamasını yapmazsak olağan yeniden yağmuru beklememiz gerekiyor. Lakin bu değişen iklim şartlarında bunu biraz çiftçinin, üreticinin kendisi ayarlaması gerekiyor. Bitkilerin ekim vakitlerinin öne alınması ya da biraz daha ileriye alınması üzere çalışmaların düzenlenmesi gerekiyor. Bilhassa bitkilerin bu çiçeklenme vakitlerinin çok sıcaklığa denk gelmesi, döllenme basamaklarını çok fazla etkiliyor ve döllenmeler olumsuz etkileniyor. Tıpkı vakitte fotosentez ve durma noktasına geldiği için bu çok sıcaklıklardan ötürü bitki randımanında düşmeye sebep olabiliyor” diye konuştu.

“ALTERNATİF BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİNE GEÇİLMELİ”

Alternatif bitkilere geçişin ehemmiyetine değinen Day, “Özellikle şu anda tropik iklime yakın bir iklim yaşamaya başlıyor üzereyiz. Bununla ilgili çalışmaların yapılıp, öteki ülkelerde yetiştirilen bitkilerin Türkiye’ye adaptasyon çalışmalarının yapılması gerekiyor. Bilhassa şu anda ayçiçeğiyle ilgili, hastalık ve ziyanların sıcaktan ötürü artışı ile ilgili meseleler var. Tıpkı vakitte bitkinin, birebir bölgede yetiştirilmesinden dolayı yeniden çok fazla hastalık ve ziyanlı artışına maruz kalıyor. Bununla ilgili, alternatif yağ bitkilerinin yetiştirilmesine yönelebilir. Bu alternatif bitkiler de aspir, ketencik, keten, susam olabilir. Bu çeşit bitkilerin yetiştiriciliğiyle bir arada yalnızca bir tane bitkiye bağlı kalmaktan ülkemiz biraz daha kurtulacaktır. Alternatif bitkiler şu bakımdan değerli. Hastalık ve ziyanları Türkiye’de daha az yetiştirildiği için ayçiçeğine nazaran daha az. Kanola ya da aspir yetiştiriciliğinin artışıyla bir arada bu bitkilerle uygulanan ilaç potansiyeli daha aza indirgenecektir. Bu da bünyemize aldığımız herbisistlerle ya da pestisitlerle aldığımız ilaç kalıntılarının daha az olmasını sağlayacaktır. Bu bitkilere verilen dayanakların artışıyla birlikte çiftçiler bu bitkilere yönelecektir. Bu bitkilerin şöyle bir durumu var. Bilhassa aspirin kılcal kökleri çok gelişmiş olduğundan kökleri daha derinlere ulaştığı için daha derinlerdeki sulardan daha çarçabuk faydalanabiliyorlar. Ayçiçeğine nazaran belli alanlarda işte bu geçit bölgelerinde, Trakya bölgesinde falan yetiştirilirse randımanı daha yüksek olacağını düşünmüyorum” dedi.

“BİTKİ FLORASINDA YOK OLMA SÜRECİNE GİRMİŞ BULUNMAKTAYIZ'”

Day, değişen iklim şartlarıyla bir arada bitki üretim deseninin de değiştirilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Aslında bunu bütün ülkeler şu anda gerçekleştiriyor. Farklı farklı formlarda gerçekleştiriyor. Bilhassa Avustralya’da mesela karışık ekim sistemlerine geçilmesi için buna yönelik çalışmalar yapılıyor. Ya da işte Türkiye’de farklı bölgelerde farklı bitkilerin yetiştiriciliğine yönelik çalışmalar yapılıyor. Bunu şu formda söyleyebiliriz. Kuraklığın çok fazla arttığı bölgelerde, kuraklıktan çok fazla rahatsız olmayan; bunu tolere edebilen bitkilerin bu bölgelere geçmesi gerekiyor. Aslında bir biçimde bitki göçünü sağlıyoruz. Zira kuraklıkla bir arada birebir vakitte Türkiye’deki bitki florasında bulunan bitkilerde de yok olma sürecine girmiş bulunmaktayız. Bu bitkiler, tohum üretemedikleri için aşikâr bir mühlet sonra bu bitkilerden gen kaynağı olarak yararlanamayacak duruma gelebileceğiz. Öte yandan çok yağış aldığında bitkilerde hastalık ve zararlarında artış gözlenebilir. Bunu da azaltabilmek için bitkilerin sıra ortası uzaklıkları, çeşitli agronomik yollarla bunlar değiştirilebilir. Aslında agronomik prosedürlerin de artık bu kurak şartlara adapte olması gerekiyor. Evvelden bildiğimiz agronomik yolların; yetiştiricilik metotlarının şu anda içinde bulunduğumuz şartlara tekrar adapte olması gerekiyor. Hatta bunun 10 yıllık dönemlerde tekrar tekrar gözden geçirilip, değiştirilmesi gerekiyor. Buna nazaran farklı bitkiler denenebilir, yetiştirilebilir. O bölgeye bakıyorsunuz; bu bitkinin randımanı gün geçtikçe düşüyor. Onun yerine alternatif başka bitkilerden faydalanılabilir. Çiftçilere bunlar önerilebilir. Bununla ilgili çeşitli tanıtım çalışmaları yapılabilir” diye konuştu.