EBSO Başkanı Yorgancılar: Umarım, sanayicimizin fedakârlığı, katlanılan zorluğa bedel

Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Yönetim Kurulu Lideri Nadir Yorgancılar, bilhassa sonbahar ve kış aylarında iflaslarda artış yaşanacağını söz ederek “Özellikle yükselen faiz oranlarıyla birlikte, krediye erişim imkânının büyük oranda daralmış olması, sanayicileri daha da zorlayan bir sürece soktu. Endüstriciler için kuvvetli süreç devam edecek” dedi. Nadir Yorgancılar ile endüstricinin sıkıntılarını konuştuk.

EN SERT DARALMA

2024’ün ikinci çeyreğinde yüzde 1.8 ile küçülen tek dal sanayi oldu. Bu alandaki küçülmeyi nasıl yorumlamak gerekiyor?

2024 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 1.8 ile küçülen tek dal sanayi olmasının yanı sıra, sanayi üretim endeksi haziran ayında yüzde 5, temmuz ayında yüzde 3.9 daraldı. Sanayi üretimindeki bu daralmalar, 2023 Kahramanmaraş sarsıntılarından beri en sert daralma olarak kayda geçti. PMI imalat satın alma yöneticileri endeksinin de 2024 Mart ayından beri gerileme eğiliminde olduğunu ve temmuz ayında 47.2 seviyesine gerilediğine şahit olduk. Tüm bu daralma dataları, enflasyonla gayret kapsamında uygulanan faiz artırım ve sıkılaşma siyasetiyle AB ülkelerindeki yavaşlamanın bir sonucu olarak yorumlamak gerekiyor. Yüksek maliyetler, finansmana ulaşım zahmetleri, ihracat pazarlarındaki daralmanın açık bir sonucu.

Sizin de “Sanayi kaybederse Türkiye kaybeder” yorumunuz var, bu küçülmenin derinleşmesi nelere yol açabilir?

Sanayi kaybederse, Türkiye kaybeder yorumumuz her vakit geçerliğini koruyor. Sıkılaşma siyasetine başlandığında, bakan Mehmet Şimşek ve ekonomistler tarafından çok güç iki yıllık bir sürecin bizi beklediği lakin enflasyonla gayret kapsamında bu sürece katlanmak gerektiği ve sonunda işlerin tekrar rayına gireceği açık formda söz edilmişti. Umarım, sanayicimizin fedakârlığı, katlanılan zorluğa bedel. Zira, temel olan enflasyonda kalıcı düşüşü yakalamaktır. Bu bağlamda, endüstrideki daralmanın bir mühlet daha devam edeceğine, siyasetlerde bir sapma yahut olağandışı gelişmeler olmadığı sürece orta ve uzun vadede tekrar toparlanacağına inanıyorum.

MALİYETLER ZORLUYOR

Artan girdi maliyetlerini düşündüğümüzde gelecek periyotta sanayicileri neler bekliyor?

Artan finansman ve girdi maliyetleri sanayicilerimizi en çok zorlayan konu. Bilhassa yükselen faiz oranlarıyla, krediye erişim imkânının büyük oranda daralmış olması, sanayicileri daha da zorlayan bir sürece soktu. Döviz kurunun uzun vakittir sabit olması ise ihracatçılarımızı zorluyor. Bu sürecin bir mühlet daha devam edip, sanayicilerimizi zorlamaya devam edeceği aşikârdır. Daralma sürecinin tesirlerinin zayıflamasıyla, artan maliyetlerin olumsuz tesirleri de azalacak. Lakin, kıymetli olan endüstrinin buna benzeri finansal kırılganlık konjonktürlerinden daha az etkilenebilecek sağlamlıkta olmasıdır. Üretimin sürekliliği açısından gereksinim duyulan orta eleman probleminin da çözülmesi gerekiyor.

Son devirlerde birçok daldan şirket iflasları ve konkordato haberleri geliyor. Önümüzdeki devirlerde iflaslarda artış bekliyor musunuz?

Özellikle sonbahar ve kış aylarında endüstrideki istihdamın daralacağı, konkordatoların artacağı ve zombi şirket olarak tabir edilen finansal açıdan gereğince sağlam olmayan şirketlerde iflasların daha fazla olacağı ekonomistlerce lisana getiriliyor. Bu manada, iflaslarda artış yaşanacağını söz edebiliriz.

Son periyotlarda üyelerinizde bilhassa hangi alanlarda şikâyetler alıyorsunuz?

Ege Bölgesi ve bölgenin önder kenti İzmir, yaşanan tüm zorluklara karşın Türkiye iktisadına paha katmaya devam ediyor. Mevcut konjonktürde, bölge sanayicilerinin hususları, ülke genelindekilerle teğe bir tıpkı. En öncelikli tahlil bekleyen bahsimiz enflasyon. Üretimdeki girdi ve finansman maliyetleri çok yüksek. Döviz kurunun mevcut düzeyinin ve döviz bozdurma zaruriliği üzere mevzuat uygulamalarının ihracatçıları zoruyor. Memleket problemi olarak gördüğünüz ara/aranan eleman yetersizliği var. 2012’de başlatılan KDV tevkifatı uygulaması ile üretim ve satış zincirinin her basamağının zincirleme olarak vergilendiriliyor, bu bir sorun. Ayrıyeten vize alımları ve yurtdışı seyahatleri çok zorlaştı.

2024 ENFLASYON GAYESİ ÇOK İYİMSER

OVP’de başta enflasyon, işsizlik, büyüme ve döviz kuru tarafındaki öngörüleri nasıl değerlendiriyorsunuz, bu gayelerin tutma ihtimali var mı?

Dezenflasyonist süreçte, yapılan fedakârlıkların karşılığını gelecek yıldan itibaren almayı ümit ediyoruz ki OVP’deki datalar de bunu teyit ediyor. Elbette öngörülerin tutması için hem para hem de maliye siyasetlerinin birbiriyle uyumlu formda kesintisiz hareket etmesi kaide. Lakin, 2025 enflasyonunu epey optimist bulduğumu söz etmem gerekiyor. 2025’in birinci yarısında izlenecek siyasetler bu manada belirleyici olacak. Bu da yatırımlar ve ihracatın üstündeki baskıyı ya daha da artıracak ya da ortadan kaldıracaktır. Enflasyonla gayrette, para siyasetini destekleyen tüm adımların da eşzamanlı atılmasını bekliyoruz.

BU YIL BİTİYOR 2025’E BAKALIM

2024 sonu enflasyon, büyüme ile ilgili öngörüleriniz nelerdir, 2025 yılıyla ilgili öngörüleriniz belirli oldu mu?

Büyümenin yüzde 2-2.5 düzeylerinde enflasyonun da yüzde 43-45 aralığında gerçekleşmesini bekliyorum. Bu yıl artık bitiyor. Değerli olan gelecek yıldır.

Enflasyonla çaba programından taviz verilmezse, enflasyondaki gerilemenin yavaş da olsa devam etmesini, lakin 2025 yılı maksadının biraz daha üstünde gerçekleşmesini bekliyorum. Enflasyonda doruğun geride kalmış olması, geçmiş 1 yıla nazaran plan yapmamıza imkân tanıyacak. Bu açıdan umutluyuz. Ve kesinlikle, enflasyonla uğraşın kesintisiz devam etmesini, maliye siyasetleri ve yapısal ıslahatlarla da desteklenmesini mecburî görüyorum.

HER KRİZ BİR DERS

Türkiye ekonomisindeki belirsizlikler ve yaşanan kriz nedeniyle sizler iş yapış biçimlerinizi nasıl değiştiriyorsunuz?

Her bir kriz yeni bir ders, yeni bir öğreti niteliğindedir. Son yıllarda dünya genelinde pandemi, enflasyon, Rusya-Ukrayna savaşı, İsrail-Filistin savaşı vb. üzere pek çok siyasi ve ekonomik kriz deneyimliyor, bunların tesirlerini Türkiye’de derinden hissediyoruz. Bu krizler bize her şeyden evvel tarım ve besinde kendi kendine kâfi bir ülke olmanın, pandemi üzere acil durumlara hazırlıklı olmanın, sanayi kesiminde katma bedelli üretim yapmanın değerini gösterdi. Krizlerle birlikte, teknoloji odağında süratle değişen dünyaya ahenk sağlamak için de iş yapış biçimlerimiz dijitalleşme istikametinde değişiyor. Bununla birlikte, global iktisattaki çoklu kriz ortamında ihracat pazarlarımızı çeşitlendiriyoruz. Bütçe planlamasını, dijital ve yeşil dönüşümü de katarak yapmaya çalışıyoruz.