Gazze’de buruk sevinç

İsrail ile Hamas ortasında Gazze’de ateşkes ve esir takası konusunda mutabakata varıldığının duyurulmasının akabinde Filistinliler, 15 aylık yıkıcı savaşa orta verilecek olmasını kutlamalarla karşıladı. Gazzeliler için sevinç, sevdiklerinin vefatını yaşamış olmanın verdiği sıkıntı ve 19 Ocak’ta yürürlüğe girecek olan ateşkesin bozulmasından duyulan endişeyle karışıyor.

KARMAŞIK DUYGULAR

İsrail, Gazze’ye hücumları sırasında sistematik olarak okulları, hastaneleri ve yerinden edilmiş bireylerin kamplarını bombaladı; neredeyse tüm temel hizmetleri ve yapıları yok etti. Birleşmiş Milletler, Eylül 2024’te Gazze Şeridi’ndeki tüm yapıların yüzde 66’sının İsrail taarruzları nedeniyle hasar gördüğünü yahut yok edildiğini açıkladı. Ayrıyeten savaşın başında Gazze’ye uyguladığı mevcut ablukayı sıkılaştırarak kitlesel açlığa neden oldu. Katar merkezli TV kanalı El Cezire’ye konuşan 47 yaşındaki sıhhat vazifelisi Mohamed Abu Rai, “Karmaşık hislerim var. Fakat kendimizi inançsız hissetmeden olağan hayatımıza dönebilmemiz için dua ediyorum” dedi.

EVİMİZE DÖNECEĞİZ

Çok sayıda Filistinli, İsrail atakları ve “tahliye emirleri” nedeniyle yerlerinden edildiklerini, fırsat buldukları anda konutlarına geri dönmeyi planladıklarını söyledi. Lakin farklı düşünenler de var. 52 yaşındaki Mahmud Saada, beklenen ateşkese karşın İsrail-Filistin çatışmasına kalıcı bir tahlil olacağına inanmadığını belirterek Mısır’a geçiş açılırsa çocuklarını alıp Gazze’den ayrılacağını anlattı. Ailesiyle birlikte küçük bir çadırda kalan Saada, “Gazze’ye geri dönmeyeceğim. Çok yorgunum ve bıktım” diye konuştu.

SALDIRIYA DEVAM

Gazzeliler, 19 Ocak’a kadar İsrail ordusunun hava taarruzlarıyla geçecek saatlerden telaş duyarken, dün erken saatlerden itibaren, İsrail insansız hava araçlarının ve savaş uçaklarının bombardımanı devam etti. Muahedeye varıldığının duyurulmasının akabinde, Gazze Şeridi’nin kuzeyine ve Gazze kentine düzenlenen hava ataklarında en az 20’si çocuk, 25’i bayan, 73 Filistinli hayatını kaybetti, en az 230 kişi yaralandı.

‘SON DAKİKA PÜRÜZÜ DE AŞILDI’

Anlaşmaya onay vermek üzere dün sabah İsrail meclisi Knesset’in toplanması beklenirken, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada Hamas’ın mutabakat unsurlarından kimilerinde pürüz çıkarmaya çalıştığı sav edildi. Açıklamada “Hamas kelamından dönüyor ve muahedeyi engelleyen son dakika krizi yaratıyor” denilerek Knesset’in toplanmasının ertelendiği duyuruldu. ‘Son dakika krizinin’ rehinelere karşılık özgür bırakılması planlanan Filistinli tutuklularının kimlikleriyle ilgili olduğu argüman edildi. Hamas ise argümanları yalanlayarak “Netanyahu’nun savlarının hiçbir temeli yok. Arabulucular tarafından duyurulan ateşkes mutabakatına bağlıyız” açıklamasında bulundu. Dün akşam İsrail medyasında çıkan haberlerde ise pürüzlerin aşıldığı ve Knesset’in muahedeyi bu sabah oylayacağı bilgisi yer aldı.

HAMAS: DİRENİŞİMİZİN MEYVESİ

Gazze’de 468 gün sonra gelen ateşkes mutabakatı dünyanın birçok yerinde memnuniyetle karşılandı:

– Hamas: Ateşkes büyük Filistin halkının efsanevi kararlılığının ve Gazze Şeridi’ndeki yiğit direnişimizin bir sonucu.

– İran: Dünya, Gazze halkının sabrının ve Filistin direnişinin duruşunun Siyonist rejimi geri çekilmeye zorladığını anlamıştır.

– Birleşmiş Milletler: Ateşkes muahedesi memnuniyet verici, artık savaşın yaralarının sarılmasına odaklanılmalı.

– Avrupa Birliği: Her iki taraf da muahedeyi eksiksiz formda uygulamalıdır. Gazze’ye 2025 içinde 120 milyon Euro’luk yardım göndereceğiz.

– Çin: Ortadoğu’da barış ve istikrarı teşvik etmek için aralıksız uğraş gösterme kelamı veriyoruz.

– Rusya: Muahedenin uygulanmasının, Gazze’deki durumun sürdürülebilir istikrara kavuşturulmasına katkı sağlayacağını umuyoruz.

– Mısır: Filistin halkının yasal haklarını savunmaya devam edeceğiz.

– Suudi Arabistan: Mutabakata bağlı kalınmalı ve İsrail Gazze’ye yönelik ataklarını durdurmalı.

– Birleşik Arap Emirlikleri: Milletlerarası toplum, Ortadoğu’da barış sürecini yine canlandırmaya ve iki devletli tahlile yönelik tüm eforları desteklemeli.

KATLİAMIN BİLANÇOSU

– Gazze’de 18 bini çocuk, en az 46 bin 788 kişi öldürüldü. Sayının gerçekte çok daha yüksek olduğu varsayım ediliyor.

– En az 110 bin kişi yaralandı, yaklaşık 11 bin kişi ise kayıp.

– Açlık, ilaç eksikliği, bulaşıcı hastalıkların süratle yayılması ve sıhhat sisteminin çökmesi yüzünden ölenlerin toplam sayısı şimdi bilinmiyor. 

– Yaklaşık 1,9 milyon kişi, yani nüfusun %90’ı yerinden edildi.

– Meskenlerin neredeyse tamamı, ticari tesislerin yüzde 80’i, okul binalarının yüzde 88’i, sıhhat tesislerinin yüzde 50’si, yolların ve tarlaların ise yüzde 68’i ağır ziyan gördü.

ANLAŞMA KİMİN YAPITI: BİDEN MI TRUMP MI

Gazze’de ateşkes ve rehine takasını içeren mutabakatın duyurulmasının akabinde, uzlaşının ABD’nin mevcut başkanı Joe Biden’ın mı yoksa seçilmiş lider Donald Trump’ın mı zaferi olduğu tartışılıyor. Lider Biden, Gazze’de sağlanan ateşkes muahedesinin prestijinin kendisine mi yoksa Trump’a mı ilişkin olacağı sorusuna “Bu latife mı” cevabını verirken mutabakatın kendi idaresi altında geliştirildiğini, Trump’ın yeni grubuna de bilgi verildiğini söyledi. Trump ise Beyaz Saray’ın evvelki geceki açıklamasını beklemeden Gazze’deki ateşkesi toplumsal medya hesabından duyurmuş, “Bu mutabakat, sırf kasım ayında kazandığımız tarihi zaferin bir sonucu olarak gerçekleşebilirdi” yorumunu yapmıştı. Dün yaptığı açıklamada da “Rehinelerin hür bırakılması uzun mühlet mümkün değildi lakin biz müdahale ettik ve müzakerelerin seyrini değiştirdik. Biden hiçbirşey yapmadı” dedi.

TEHDİT ETMİŞTİ

Trump, geçtiğimiz haftalarda İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya kendisi misyona başlamadan bölgede ateşkesin sağlanması gerektiğini söyleyerek 20 Ocak’taki yemin merasiminden evvel rehinelerin hür bırakılmaması halinde Ortadoğu’nun cehenneme döneceği ikazında bulundu. Trump’ın Ortadoğu temsilcisi Steve Witkoff, Doha’daki müzakerelere direkt dahil olarak “İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu muahedeye ikna eden kişi” olarak gösterildi.

Her biri 42 günlük 3 aşama

19 Ocak Pazar günü yürürlüğe girecek mutabakat taslak metinlerine nazaran her biri 42 gün sürecek 3 kademe ile ilerleyecek.

– “İnsani aşama” olarak da anılan birinci kademede, İsrailli yaşlı, bayan, çocuk ve sivil yaralılardan oluşan 33 esirin canlı yahut meyyit olarak teslim edilmesini öngörülüyor. Bu etapta İsrail ordusu, Gazze Şeridi’nde girdiği birçok bölgeden çekilecek. İsrailli her yaşlı bayan ve erkek vatandaşa karşı Filistinli 30 esir özgür kalacak.

– Bir hafta sonra, İsrailli esirlerin birinci kümesi salıverilecek. Her esir askere karşı 30’u müebbet mahpus cezasına çarptırılmış olmak üzere 50 Filistinli tutuklu özgür kalacak.

– On altıncı günde Gazze’de tutulan İsrailli tüm esirlerin salıverilmesine dair kapsamlı bir mutabakat görüşmelerine geçilecek.

– Mutabakatın üçüncü ve son kademesi ise Gazze Şeridi’nin yine imarını içerecek.

GÜNLÜK 600 TIR

Anlaşmanın yürürlüğe girmesinin birinci gününden itibaren İsrail ordusu, yerleşim bölgelerinin dışına çekilecek. İsrail’in insansız hava araçlarının (İHA) uçuşları da günlük 10 saat; esir takasının olduğu günlerde ise 12 saat duracak. 19 Ocak’tan itibaren Gazze Şeridi’ne günlük insani yardım yüklü 600 tırın girişine müsaade verilecek, 50’si yakıt yüklü olacak.