Gürcistan’dan Lübnan’a, Kırgızistan’dan Ukrayna’ya USAID: ‘ABD çıkarları için devletleri istikrarsızlaştırmak’

Portekiz Katolik Üniversitesi Siyasi Araştırmalar Enstitüsü’nden Dr. Marco Marsili Sputnik’e verdiği demeçte “USAID Ukrayna, Lübnan, Gürcistan ve Kırgızistan’daki muhalif hareketlere mali, lojistik ve stratejik destek sağlayarak renkli devrimleri etkilemede kritik bir rol oynadı” dedi.

Marsili, bu rejim değişikliği operasyonlarının ABD’nin jeopolitik çıkarlarını ilerlettiğini ancak etkilenen ülkelere gerçek bir fayda sağlamadığının altını çizdi.

Sonuçların farklı bir ‘hikaye‘ anlattığını vurgulayan Marsili, “USAID’ın faaliyetleri demokrasinin teşviki, seçim yardımı ve sivil toplumun geliştirilmesi olarak çerçevelendirildi” cümlesini kaydetti.

Marsili açıklamasında Ukrayna ve Gürcistan’ın süregelen siyasi istikrarsızlıklarla karşı karşıya kaldığını, Lübnan’ın mezhepsel olarak bölündüğünü ve Kırgızistan’ın ise tekrarlanan ayaklanmalara maruz bırakıldığının dile getirdi.

Gürcistan – Gül Devrimi (2003)

Ukrayna – Turuncu Devrim (2004)

Kırgızistan – Lale Devrimi (2005)

Lübnan – Sedir Devrimi (2005)

USAID’den en fazla yardım alan ülke Ukrayna

ABD’de USAID’ın geleceğiyle ilgili yoğun tartışmalar yaşanırken Sputnik yaptığı analizde, Ukrayna’ya bu kuruluş tarafından verilen destekle ilgili çarpıcı gerçeği ortaya çıkarmıştı.

Sputnik, ABD’nin dış yardımlarının kamuoyuyla paylaşıldığı ForeignAssistance.gov sitesindeki verileri analiz ederek 2022’den bu yana USAID tarafından yapılan yardımlara mercek tutmuş ve elde edilen verilere göre Ukrayna‘nın, 3 yıl içinde ABD’den 32.4 milyar dolar tutarında yardım aldığı saptanmıştı. İşbu tutar söz konusu dönemde sağlanan yardımların yüzde 27.2’sini oluşturuyordu.

Ukrayna’nın, 2022’de 9.95 milyar dolar, 2023’te 16.43 milyar dolar, 2024’te ise 6.05 milyar dolar alarak USAID kaynaklarının en fazla aktarıldığı ülke olduğu saptanmıştı.

USAID 2012’de Rusya’dan kovulmuştu

ABD Başkanı Trump, ABD Hükümet Verimliliği Bakanlığı (DOGE) Başkanı Musk’ın ‘suçlu‘ ajansın ‘ölme‘ zamanının geldiğini söylemesinin ardından, USAID’ı yöneten ‘radikal meczuplardan’ kurtulduktan sonra USAID’ın geleceği hakkında ‘bir karar verme‘ taahhüdünde bulunmuştu. Rusya ise Washington’un kullandığı bu yumuşak güç aracını 2012’de yasaklamıştı.

Uluslararası Kalkınma Ajansı‘nın (USAID), 2011-2012 Rusya parlamento ve başkanlık seçimlerinden sonra hibe ağını siyaseti ve sivil toplumu etkilemeye çalışmak için kullanmakla suçlanmış Moskova’da seçim sonrası renkli devrim girişimine varan sokak protestolarının ardından ülkeden kovulmuştu.

USAID‘ın Rusya’daki misyonu 2000’li yıllarda Golos, Memorial ve Moskova Helsinki Grubu örgütleri ve diğerleri gibi sivil toplum gruplarına fon sağlamak da dahil olmak üzere siyasi etki operasyonlarıyla sınırlandırılmıştı.

‘Bir ekonomik baskı aracı olarak USAID’

USAID kendisini ‘yurtdışında demokratik değerleri‘ teşvik eden ve ‘özgür, barışçıl ve müreffeh bir dünyayı‘ ilerleten bir kurum olarak tanıtırken, sızdırılan bir ABD Ordusu el kitabında USAID, ‘düşmanları, müttefikleri ve vekilleri davranışlarını değiştirmeye ikna etmek’ için ‘ekonomik baskı‘ uygulamanın bir aracı olarak tanıtılıyor.

2008 tarihli Özel Kuvvetler gayrinizami harp belgesine göre USAID, “Yurtdışındaki yerleşimi ve insan gruplarıyla ilişki kurma misyonu, ABD’nin gayri nizami harp çabalarını desteklemek üzere ekonomik teşviklerden yararlanmak için bir kanal sağlamaktadır” şeklinde ifade edilmiş ve ek olarak “USAID hibelerinin belirli insan gruplarına doğrudan uygulanması, olumsuz davranışları değiştirebilir veya olumlu onayları güçlendirebilir” cümlesi yer almıştı.

Söz konusu dokümanda ayrıca USAID, Çatışma Değerlendirme Çerçevesi’ni askeri kullanım için ’programatik, operasyonel ve taktiksel düzeyde tasarım ve planlama‘ konusunda bilgi veren etkili bir araç olarak tanıtılmıştı.

Soros ve USAID işbirliği ortaya çıkmıştı

ABD’li düşünce kuruluşu Heritage Vakfı 2017 yılında George Soros‘un Açık Toplum Vakıfları’nın en azından 2009 yılından bu yana ‘USAID’ın yardımlarının ana uygulayıcısı‘ haline getirildiğini dile getirmişti.

Ancak Soros–USAID işbirliği çok daha önce başlamıştı. USAID’ın 1993 tarihli bir belgesinde, kurumun Bulgaristan, Estonya, Polonya, Romanya ve Slovakya‘dan 30 ‘profesyoneli‘ eğitmek üzere Soros Vakıflarının Yönetim Eğitim Programı ile bir anlaşma imzaladığı ortaya çıkmıştı.

1990’ların sonu ve 2000’lerin başında bir dizi renkli devrim Doğu Avrupa’yı sarsmış ve George Soros‘un STK ağı bu karışıklıklarda merkezi bir rol oynamıştı.

Soros‘un Uluslararası Rönesans Vakfı 2003-2004 yıllarında Ukrayna’daki Turuncu Devrim‘i desteklemek için USAID ile ortaklık kurmuştu. Bundan önce ise ABD, USAID de dahil olmak üzere çeşitli kurumlar aracılığıyla Ukrayna’daki ‘demokrasi programları‘ için 2003 yılında 54.7 milyon dolar, 2004 yılında ise 34.11 milyon dolar harcamıştı.

ABD menşeli hukuki meseleleri izleme örgütü Judicial Watch, Nisan 2018’de USAID’ın Soros‘un Guatemala’daki küreselci gündemini desteklediğini ortaya çıkarmış ve Soros‘a ait vakıfların 2015-2018 yılları arasında Latin Amerika’da ‘huzursuzluğu körüklemek‘ için toplamda yaklaşık 100 milyon dolar harcadığı ortaya çıkmıştı.

Ekim 2018’de aynı izleme örgütü, USAID’ın Arnavutluk‘taki radikal solcu aktivistleri finanse etmek için Soros ile ortaklık kurduğunu gösteren belgeler elde etmiş ve USAID‘ın 2016 yılında Soros’un Doğu Batı Yönetim Enstitüsü tarafından denetlenen bir kampanyaya 9 milyon dolar tahsis ettiği bildirmişti.

Soros bağlantılı girişimler tarafından yönetilen fonların ölçeğini göstermek için, 2024 yılında dönemin Başkanı Joe Biden, USAID için 2025 yılında yaklaşık 30 milyar dolar talep etmişti.