Hayvansever Kara, yasaya giden sürecin soru işaretleri oluşturduğunu söyledi

Hayvansever iş insanı Ceren Kara, Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.

Hayvanlarla ilgili yasa çıkmadan Ali Öztürk isimli bir yapay zeka ile olan röportajdan kelam ediyorsunuz. Nedir bu?

Önce AK Parti’li Hasret Varlıklı “Kısırlaştırma olmazsa 10 yılda 60 milyon sokak köpeği olacak” açıklaması yaptı. Bunun üzerine 2021 Şubat’ında bir internet sitesinde Ali Öztürk isimli bir bireyle röportaj yayımlandı. Muhabir, Güçlü’nün açıklamalarını sordu, Ali Öztürk de 10 milyon başıboş köpek olduğunu, bu işin kısırlaştırmayla çözülemeyeceğini, sahiplenilmeyen hayvanların uyutulması gerektiğini söyledi. Sonra baktığımızda bu türlü birinin olmadığını, fotoğrafın da yapay zeka ile oluşturulduğunu gördük.

Sokak hayvanlarıyla ilgili tüm sürecin bu türlü başladığını mı düşünüyorsunuz?

Cumhurbaşkanı da “Beyaz Türkler, hayvanlarınıza sahip çıkın” demişti. Süreç aslında bu telaffuzla başladı. Ardından bu röportaj ve bunun sonrasında gelişen olaylarla da devam etti.

‘DÜŞMANLIK İVME KAZANDI’

Planlı bir süreç mi?

Güvenli Sokaklar Derneği var. Kurucularının kızları vefat ediyor. Bahsettiğimiz röportajdan kızlarının vefatına kadar geçen müddette Twitter’da birkaç hesap “başıboş” tabirini hayatımıza yerleştiriyor ve sokak hayvanları bu hesaplardan daima maksat gösteriliyor. Başlangıçta ulaşabildikleri kitle çok sonlu. Ama vefat olayından sonra işler değişiyor ve dernek kuruluyor. Böylelikle asıl propaganda süreci, sokak hayvanlarının daima düşmanlaştırılması ivme kazanıyor.

Bir yapay zeka ile röportaj yapılıyor, akabinde köpekten kaçan bir çocuk trafik kazası geçiriyor ve hayatını yitiriyor. Aile bir dernek kuruyor. Bunların ortasında nasıl bir bağ var?

Dernek kurulduktan sonra birinci etaptaki paylaşımları ve aktiflikleri çok hudutlu. Ancak derneğin kamuoyu oluşturduktan sonra iktidarın, bilhassa de İrtibat Başkanlığı’nın radarına girdiği kanaatindeyim. Zira bir müddet sonra bakıyoruz ki, çok daha aktif, çok daha maliyetli bir propaganda sürecine geçiyorlar.

Ne hedefle?

Kanaatimce bir sokak hayvanları düşmanlığı başlatılacaktı. Bu bu türlü ilmek ilmek örülerek ilerleyecek bir süreçti. Dernek bu işe sonradan dahil oldu. Tahminen de kuruluş hedefleri, direkt bu propaganda aracının aparatı olmak değildi. Fakat sonra bir formda büsbütün baş aparat haline getirildiler.

Sizce Bağlantı Başkanlığı maddi dayanak mi sağladı?

Kesinlikle, ondan çok eminim. Zira internette derneğin tetikçiliğini yapan bir kadro isimler var. Space odalarını bir mahalle kahvesi üzere herkesin atıp tutuğu bir yer olarak düşünebiliriz, lakin geçtiğimiz Ekim ayından itibaren “Kuduz konusunun işleneceğinin kelamını aldık. Bu mevzuda bizi büsbütün destekleyeceklerini, zira bir kamuoyu oluşması gerektiğini söylediler” deniyor ve bakıyoruz ki, gerçekten Ekim ayından itibaren dezenformasyon içeren haberler servis ediliyor. Türkiye’deki kuduz odağı yaban hayattaki tilki olmasına ve onun dışında en çok besi hayvanlarında görülüyor olmasına karşın, köpeklerin salgını dağıtan hayvanlar olduğu işlendi ve adım adım bir düşman yaratıldı.

‘HALKIN İÇİNDE ÖFKE VAR’

AKP niçin buna sahip çıktı?

Amaçlanan, bir taşla birden fazla kuş vurmak. “CHP’li belediyeleri sıkıştırmak” deniyor. Evet, bu bir neden ancak tek neden olması mümkün değil. Tek emel bu olsaydı, 20 yıldır yürürlükte olan 5199 sayılı maddeyi uygulamaları konusunda belediyelere baskı yaparlardı. Bununla hem belediyeleri sıkıştırır hem de hayvansever kitlenin sempatisini kazanırlardı. Lakin iktidar bilhassa öldürmek istiyor ve bunu çok net ortaya koyuyor. Ülkenin içinde bulunduğu ekonomik şartları düşündüğünüzde halkın içinde biriken bir öfke var. Ve bu öfkeyi kanalize etmesi gereken de bir yer gerekli. “Başıboş hayvan” denilerek öfke bir öbür yere yönlendiriliyor.

Yani emellerden biri de asıl sıkıntıları konuşmak yerine yapay bir sorun yaratıp o sorun üzerinden hem insanları kutuplaştırmak hem de gündem değiştirmek mi?

Olabilir lakin insanları kutuplaştırma kısmının çok işe yaradığını zannetmiyorum. İktidar 22 yıldır insanları Müslüman ve marjinal diye kutuplaştırıyor. Fakat sokak hayvanları ile ilgili yasanın oylamasında AK Parti’den, MHP’den oylamaya katılmayanlar oldu.

Sağ görüşlü partilerin birden fazla “hayır” dedi yahut oylamaya katılmadı. Sonuç olarak muhafazakar diye nitelendirebileceğimiz cenah bu yasaya sahip çıkmadı.

Bu da Tayyip Erdoğan’ın elinden “Marjinaller sokakta hayvan olsun istiyor, muhafazakarlar istemiyor” telaffuzunu aldı.

Komisyon görüşmeleri sırasında kamuoyuna yansıyan imgelere de insanları marjinalleştirmek için bilerek mi müsaade verildi sizce?

Aslında o amaçlandı lakin başarılamadı. Komitenin birinci günü Meclis’teydim. İnançlı Sokaklar Derneği’nden 2 ya da 3 kişi varken hayvanseverlerden birçok iştirak olması istenmesine karşın kimse içeri alınmadı. Sonrasında istenmeyen imajlar ortaya çıktı ve servis edildi.

Gerek Genel Şura gerek Resmi Gazete süreci süratle sona erdi. Sizce neden?

Ben birinci evrede İnançlı Sokaklar Derneği’nin dezenformasyon haberlerle insanları kin ve nefrete sürükleyerek bir algı oluşturma peşinde olduğunu düşündüm. Aklıma Tayyip Erdoğan üzere bir siyasetçinin ismini tarihe “hayvan katili” olarak yazdıracağı gelmedi. Yani gündem oyalama olsa bir noktada bitmesi gerekiyordu. Fakat karşımızda örgütlü, emin adımlarla ilerleyen bir yapı var ve iktidardan çok önemli takviye görüyorlar.

Cumhurbaşkanının neden bunu göze aldığını düşünüyorsunuz?

Yapay zeka ile başlayan süreç bende şu soru işaretini uyandırıyor: Bunların tümü bir toplumsal deney olabilir mi? Zira siz 3 yıl boyunca uğraşıp insanlara var olmayan bir sorunu varmış üzere gösterip, kamuoyu oluşturup bir canlıyı yok etmeye ikna edebilir hale geliyorsunuz. Beni asıl ürküten, bunun yarın öbür nelerde denenebileceğini düşünmek.

‘KÖPEKLERLE KALMAYACAK’

Ne üzere?

Yani bu iş yalnızca köpeklerle kalmayacak. Yarın öbür gün biri çıkıp “Ben sokakta küçük etekli, askılı giymiş bayan görmek istemiyorum” diyebilir ve bununla alakalı bir algı oluşturulabilir. Yahut tahminen size distopik gelebilir ancak “Ben sokakta engelli vatandaş, sokak çocuğu, sokakta yaşayan insan görmek istemiyorum…” denebilir. Sonuçta “başıboş” tabirini topluma yerleştirdiler ve bu tabir çok tehlikeli. Bunu her şey için kullanabilirsiniz.

Anlamlandıramadığınız, mantıklı bulmadığınız için mi bu kadar ileri, kendiniz de belirttiniz “distopik” boyuttaki senaryolar geliyor aklınıza?

El ile tutulabilen, mantıklı hiçbir şey yok. Çok kolay bir bahis bir anda Türkiye gündeminin ortasında yer alıyor. Toplumu bu kadar üzecek bir yasaya imza atmanın ve bu riski göze almanın kesinlikle öbür bir sebebi olmalı.

5199 sayılı yasa uygulanmış olsaydı yeni bir yasaya gereksinim duyulmadan da çocuk ölümlerinin, köpek taarruzlarının önüne geçilebilir miydi?

5199 sayılı yasa tam manası ile uygulanmış olsaydı aslında sokak köpekleri diye sorun olmayacaktı. Bütün dünya örneklerine baktığımızda görüyoruz ki popülasyonun denetim altında tutulmasının tek bir bilimsel ve gerçekçi usulü var. O da aktif kısırlaştırma. 5199 uygulanmış olsaydı popülasyonun artışı esasen engellenmiş olacaktı.

Komisyonda kedilerle ilgili değişiklik yapıldı, nedir manası?

Yasada sokak kedilerinin yerine bırakılacağı belirtildi. Yani köpekleri topluyoruz, rehabilite ediyoruz, yerine geri götürmüyoruz lakin kedileri geri bırakabiliyoruz. Lakin “hayvansız sokak” amacı dikkate alınırsa kim kanunun hangi unsurundan tutmak istiyorsa o biçimde uygulayacak.

Siz birebir vakitte siyasetçisiniz. Bunun AKP’ye siyaseten bedeli olur mu?

Ben, 2025 yılı içerisinde erken seçim olacağını öngörüyorum. Sokak hayvanlarıyla ilgili yasa çıkmadan evvel ve çıktıktan sonra yapılan anketler var. Anketlerde bu yasanın AK Parti’ye oy kaybettirdiğini görüyoruz. Ben AK Parti’nin bu işten oy kaybıyla çıkacağını düşünüyorum. Seçimlerde kesin kaybeder ya da kazanır diyemem lakin önemli bir oy kaybına sebep olacağından eminim.

Niğde ve Altındağ’dan gelen savları araştırma fırsatınız oldu mu?

Her ikisiyle ilgili çalışan avukat arkadaşlarımız var. Niğde’deki açık katliam fakat dikkat çeken bir diğer mevzu daha var. Niğde Belediyesi’nin yaptığı satın almalarına baktığımızda 170 ton evcil hayvan maması alındığını ve 11 milyon TL ödendiğini duyuyoruz. Ama Niğde’de hayvan yok. Bu mamaları kim yedi?

Altındağ’da bir de ölmüş koyun vardı…

Barınaklarda yasaklı ırk çok mu, Niğde ve Altındağ’da birinci onlar mı katledildi?

Altındağ’da 20-25’inin yasaklı ırk olduğunu biliyoruz. Yasaklı ırklar maalesef başına berbat iş gelecek olan birinci köpekler. Bir kısırlaştırma seferberliği kelam konusu olmadığı, barınakların kapasitesi de aşikâr olduğu için belediyeler doldur boşalt usulünü uygulayacak. Yani köpekleri toplayacaklar, köpekler bir mühlet barınaklarda kalacak, akabinde öldürecekler. Öldürecekler ki yerlerine yenileri toplayıp koyabilsinler. Bu kısır döngü bu türlü devam edecek. Yani Altındağ Belediyesi’nde ortaya çıkan katliamının temel nedeni, yenilerinin gelmesi için barınağı boşaltmak.

Bu imajlara daha mı çok şahit olacağız?

Maalesef. Zira maddede üretimi durdurmak ismine atılan bir adım yok. Hayvanlar kırsalda bilinçsizce doğurtuluyor ve yavrular dağa, taşa, ormana atılıyor. Olağanda yasaklı ırk satışı, üretimi yasak fakat internetten bir saat içinde temin edebilirsiniz. Yasa merdiven altı üretimi engellemiyor. Akan musluğu kapatmadan tesirli olamazsınız.

‘ASILSIZ İHBARLAR ŞİDDETİ ARTIRIYOR’

Sizden fikir, yardım almak isteyen belediyeler var mı?

Buca’da oturuyorum. Geçtiğimiz hafta Buca Belediyesi’nde belediye başkanı dahil yetkililerle görüşmelerimiz oldu. Buca Belediyesi önemli bir proje hazırlığı içinde. Umuyorum ki bu proje birinci evrede tüm İzmir belediyelerine daha sonra Türkiye’ye örnek olacaktır. Bu ortada bilhassa dikkat çekmek isterim ki belediyelere aslı olmayan birçok şikayet geliyor.

Ne şikayeti bunlar?

“Bana havladı”, “Kapımın önünde köpek yatıyor, sokağa çıkamıyorum, yasa sizi mecbur tutuyor. Neden bu köpekleri toplamıyorsunuz?” üzere şikayetler. Başka belediyelere de birçok şikayet gelecek. Zira karşımızdaki yapı çok organize bir yapı. Amaçları çok açık.

Asılsız şikayetlerle ilgili de bir yaptırım olmalı mı?

Asılsız ihbarlar ile alakalı elbette yaptırım olmalı. Sokak hayvanları konusunda yapılan temelsiz ihbarlar hem kamu görevlilerini yanılttığı ve vakit kaybına yol açtığı üzere, toplumda oluşturulmak istenen hayvan düşmanlığı algısını da güçlendiriyor. Bu da sokak hayvanlarına yönelik şiddetin artmasına yol açıyor. Bu nedenle temelsiz ihbar yapanlara idari para cezası getirilmesi caydırıcı olur diye düşünüyorum.

CEREN KARA KİMDİR?

1981’de İzmir’de doğdu. Buca Vali Rahmi Bey İlkokulu ve Gürçeşme Lisesi’ni bitirdi. İstanbul Üniversitesi Sıhhat İdaresi Bölümü’nden mezun oldu. Özel bölümde kamu ihale koordinatörü, kalite ve belgelendirme uzmanı olarak çalıştıktan sonra tıpkı alanlarda hizmet veren kendisine ilişkin işyerini kurdu. 2018 genel seçimlerinde Saadet Partisi İzmir Milletvekili adayı, 2019 yerel seçimlerinde ise Buca Belediye lider adayı oldu. Bir çocuk annesi Kara’nın biri engelli 5 köpeği ve 11 kedisi bulunuyor.