Incel kültürü nedir, dünya çapında şiddet olaylarıyla ilişkisi ne?

1997 yılında şimdi Facebook, Instagram, Tinder ya da MySpace şimdi yokken, 20’li yaşlarında bir bayan, kendisi üzere toplumda önyargılarla karşılanan yalnız insanları bir ortaya getirecek çevrimiçi bir topluluk kurdu.

Kanada’nın Toronto kentinde yaşayan bayan, 2018 yılında BBC’ye verdiği demeçte, Involuntary Celibacy Project (İstemsiz Bekarlık Projesi) ismini verdiği bu topluluğu, bayan ve erkeklerin sıkıntılarını konuştuğu “arkadaşça bir yer” olarak tanımlıyordu.

Incel kısaltmasıyla anılan toplulukla tanışan ve evlenen bir çift bile vardı.

Incel kavramı o devirde, “kadın ya da erkek, yalnız ve hiç cinsel bağlantıya girmemiş yahut uzun müddettir bağı olmayanları” tanım ediyordu.

Geçen 30 yıla yakın müddette incel kültürü, bugün bayana nefretle özdeşleşen bir topluluğa evrildi.

Inceller, 2014 ve akabinde 2018 yıllarında Kuzey Amerika’da incel kültürüyle kontaklı olduğu tespit edilen iki genç erkeğin toplu katliamlarıyla tanınan kültürde mercek atına alınmaya başlandı.

Avrupa Birliği’nin (AB) 2017-2020 datalarını kullanan 2021 tarihli raporunda kıtada, çevrimiçi incel topluluklarının en fazla üyeye sahip olduğu ülke Almanya, İngiltere, İsveç ve İtalya olarak sıralanıyordu.

İngiltere’de 2021’de beş kişinin cinayetiyle gündeme gelen Jake Davison isimli genç adam da yeniden çevrimiçi incel topluluklarıyla temaslı bir isimdi.

Ülkenin Dijital Nefretle Gayret Merkezi (CCDH) 2022’de incel forumlarında her 29 dakikada bir tecavüzle ilgili paylaşım yapıldığı ikazında bulunmuştu.

İngiltere’deki Swansea Üniversitesi araştırmacıları tarafından geçen Ocak ayında yayımlanan bir çalışma, incellerin bayanlarla ilgili “temel fikir hataları” olduğunu buldu.

Buna nazaran incellerin “şeytanlaştırılmaktan” fazla akıl sıhhati dayanağına muhtaçlıkları var.

Semih Çelik’in 4 Ekim’de İstanbul’un Fatih ilçesinde iki bayanı canice öldürdükten sonra kendi hayatına son vermesinin akabinde incel kültürü de Türkiye’de tekrar gündeme geldi. Toplumsal medyada ve basında bahisle ilgili birçok paylaşım yapıldı.

Incellerle ilgili bilinenleri derledik.

Incel nedir, bayanlar hakkında ne düşünüyorlar?

Bugün incel, bayanlara karşı düşmanca inanışlar besleyen ve kimi canice taarruzlarla ilişkilendirilen bir ideoloji.

Inceller son 10 yılda birçok bayan en az 100 kişinin öldürülmesi ya da yaralanmasıyla ilişkilendirildiler.

Incellerin Reddit, Facebook ve kendi kurdukları sitelerde toplulukları var. Teknoloji şirketlerinin bu toplulukları kapatmak üzere tedbirleri tam olarak sonuç vermiyor.

İngiltere’de Dijital Nefretle Çaba Merkezi (CCDH) 2022’de 17 bin üyesi ve aylık 2,6 milyon sefer ziyaret edilen bir incel forumundaki bir milyondan fazla paylaşımı yapay zeka kullanarak taradı.

Çalışma, paylaşımlarda her 29 dakikada bir tecavüzden bahsedildiğini buldu.

Bunun yanında incellerin toplu katliamlardan bahseden paylaşımlarının sayısının bir yılda yüzde 59 arttığı tespit edildi.

Çevrimiçi incel topluluklarının üyelerinin tutumları şahıstan şahsa değişiyor fakat tüm bayanların “para peşinde, cinsellik konusunda seçici olmayan ve manipülatif” olduğu yorumları yaygınlıkla yapılıyor.

Forumlarda cazibeli bayanlar “Stacyler” diye isimlendiriliyor ve istek objesi olarak görülüp alay ediliyorlar.

Inceller “Stacylerin” kendileri yerine, “Chadlar” diye isimlendirdikleri erkek tipini tercih edeceklerine inanıyorlar.

“Chad” inceller açısından cinsel olarak başarılı erkekleri tanımlıyor. Sarışın, kaslı ve ekseriyetle spor arabası olan bu erkeklerle kıyaslamaları kişilik ve özgüvenle hudutlu değil; inceller “Chad”ların genetik olarak üstün olduğunu düşünüyor.

Bu iki boyutlu karikatürler, kolay görünse de, “biz ve onlar” fikrini pekiştirmekte değerli görülüyor. İnceller seks, aşk ve mutluluğa yalnızca oburlarının erişebileceğini düşünüyor.

Seks ve cazibe oyununun doğuştan haksız olduğunu savunan nihilistik “siyah hap” teorisine kapılmaya yatkınlar.

Olumlu niyetlere kapalılar, forumlarda bayanlarla etkileşime geçen rastgele biri “fakecel” yani “sahte incel” diye yaftalanıyor.

Kendilerini incel olarak tanımlayan ve Türkçe paylaşım yapan farklı çevrimiçi topluluklar var.

Binlerce şahsa ulaşan bu topluluklarda bayan düşmanı ve yer yer ırkçı paylaşımların yapıldığını görmek mümkün.

Ekşi Sözlük’te incellerle ilgili yapılan birinci paylaşımlar 2018 yılına kadar gidiyor.

Şiddetle ilişkili hangi olaylar yaşandı?

2014 yılında Elliot Rodger isminde bir genç adam, University of California Santa Barbara’da silahı kendisine doğrultmadan evvel ikisi bayan altı genci öldürdü.

Bıraktığı bildiride bayanlarla münasebet kuramadığını söylüyor ve açıkça bayana şiddet davetinde bulunuyordu.

Cinayet, kimi uç spektrumdaki inceller tarafından övgüyle karşılandı.

2018 yılında Toronto’da 10 kişiyi öldüren Alek Minassian isimli genç adam, polise “görevini başarmış hissettiğini” ve incel kanılarından ilham aldığını söylemişti.

Bu dehşet verici olaydan sonra Kanada’da incel hareketi aşırılıkçı şiddet tipleri altında görülmeye başlandı.

2021’de İngiltere’nin Playmouth bölgesinde annesi dahil dört kişiyi vurduktan sonra Jake Davison isimli genç kendisini öldürdü.

Davison toplumsal medyada incel hareketiyle ilgili tartışmalarda etkindi.

Getty Images Inceller çevrimiçi topluluklarda ziyanlı niyetlerini pekiştirebiliyor.

‘Şeytanlaştırmak tahlil değil’

Swansea Üniversitesi araştırmasının ortak muharriri, Andrew Thomas, incellerin “düşünce hatalarının” onların sıkıntılı ideolojilere kayması mümkünlüğünü artırdığını söyledi:

“Kadınlar için fizikî cazipliği fazla önemseyip, nezaketin tesirini azımsadığınızda dünya görüşünüzü doğrulayan delilleri aramaya başlıyorsunuz.”

Çalışmaya nazaran incellerin akıl sıhhati meseleleri gösterme eğilimi de var.

Thomas, incellerin akıl sıhhatinin “yerlerde” olduğunu, yüzde 20’sinin her gün intiharı düşündüğünü ve derin yalnızlık içinde olduğunu belirtti.

Bu şahısların depresyon taramasından geçmesi durumunda, dörtte birinin süratle antidepresan tedavisine sokulabileceğini söyledi.

Incellerin “şeytanlaştırılmaktan” fazla akıl sıhhati dayanağına gereksinimleri olduğunu belirten Thomas’a nazaran, “Döngüyü kırmak istiyorsanız, bu bireyleri akıl sıhhati konusunda takviye almaya yönlendirmeliyiz, kendilerini umursamadıkları sürece diğerlerini da umursamayacaklardır”.

Cinsiyet eşitliğine karşı çıkan kümelerden ‘manosphere’in parçası

Incel topluluklar, internette toplumsal cinsiyet eşitliğini reddeden oluşumlardan biri. Tüm bu internet siteleri, bloglar ve başka topluluklara “manosphere” (erkeklerin alanı) ismi veriliyor.

Erkeklerin çağdaş toplumdaki ilerlemeler nedeniyle gerilediğini savunan Men Going Their Own Way (MGTOW) ve Reddit’te 200 bine yakın üyesi olan “Red Pill (Kırmızı Hap)” üzere kümeler da var.

Grup, “erkekler için olumlu bir modelden gitgide mahrum olan bir kültürde cinsiyet stratejilerini tartışmak” için kurulduğunu söylüyor.

Grubun ismi 1999 imali Matrix sinemasına göndermede bulunuyor. Sinemada ana karakterin seçtiği hapı almasıyla gerçek dünyayla ilgili gerçekleri görmesi mümkün hale geliyordu.

2017 yılında küme üyeleriyle konuşan gazeteci Amelia Tait kümenin ideolojisini “feminizmin toksik, cinsiyetçiliğin geçersiz, erkekler için her şeyin daha güç ve alakalarla ilgili basındaki her şeyin palavra olduğu” inancı halinde özetlemişti.

• İstanbul’da vahşice öldürülen iki bayan toprağa verildi
• ‘Erkeklik krizi’ tartışmaları: Üzerinde uzlaşılmış bir ‘iyi adam’ tarifi var mı?
• İki İngiliz bayan Andrew Tate’i tecavüz ve cinsel şiddetle suçladı