İsrail-İran füze düellosunda dönem finali

İsrail, İran’ın 1 Ekim’deki füze akınlarının akabinde haftalardır beklenen ‘misilleme’ taarruzlarını dün sabahın birinci saatlerinde gerçekleştirdi. İsrail ordusu, ortalarında F-35 savaş uçaklarının olduğu yüze yakın jetle, Türkiye saatiyle 02.00 sıralarında Suriye ve Irak hava alanlarını geçerek İran’ı yaklaşık üç saat boyunca havadan bombaladı. Tel Aviv hükümeti, operasyonun başarılı bir formda sonuçlandığını belirtirken, gerginliği düşürmek için uzun müddettir temaslarda bulunan İran ise başşehir Tahran, Huzistan ve İlam’daki askeri noktaları gaye alan akınların ‘sınırlı hasar’ yarattığını açıkladı. İranlı yetkililer daha sonra bombardımanda dört askerin şehit olduğunu duyurdu. İsrailli yetkililer, muhtemel bir karşı hücuma karşı İran’ı uyarırken, Tahran yasal müdafaa hakkı olduğunu belirtti. İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, İran’ın çıkarlarını korumak kelam konusu olduğunda hiçbir sonun olmadığını söyledi. Fakat İran ordusu hücumun akabinde yaptığı açıklamada, Gazze Şeridi ve Lübnan’da yapılacak ateşkesin İsrail’e karşı rastgele bir misillemeden daha değerli olduğunu öne sürdü.

ÜÇ DALGA HALİNDE VURDU

İsrail kamu yayıncısı KAN, İsrail’in hücumları üç dalga halinde gerçekleştirdiğini ve harekâtın saat 05.00 civarında sonlandırıldığını duyurdu. Birinci dalganın İran’ın hava savunma sistemine odaklandığı, ikinci ve üçüncü dalgaların ise füze, drone, üs ve üretim tesislerini gaye aldığı aktarıldı. Amerikan The New York Times gazetesi de, İran’ın farklı bölgelerindeki yaklaşık 20 gayenin vurulduğunu bildirdi.

‘İRAN ÜZERİNDE DAHA ÖZGÜRÜZ’

The New York Times gazetesinin İranlı kaynaklara dayandırdığı habere nazaran İsrail’in maksat aldığı yerlerin ortasında İmam Humeyni Havalimanı’nda ve Natanz kentinde bulunan Rus üretimi S-300 hava savunma sistemi de bulunuyor. Kelam konusu sistemin, başşehrin birtakım bölgelerinin savunmasını sağladığı tabir edildi. İsrail’in dünkü akınlarla İran’ın hava savunma sistemini felce uğrattığı, yanıt verme noktasında Tahran idaresinin elini kolunu bağladığı vurgulandı. Operasyon sonrası açıklama yapan İsrail ordusu sözcüsü Daniel Hagari de, İran’ın ziyan gören hava savunma sistemlerini ima ederek “Artık İsrail devleti, İran üzerinde de daha geniş bir hareket özgürlüğüne sahip” tabirini kullandı.

OPERASYONUN İSMİ: ‘TÖVBE GÜNLERİ’

İsrail ordusu operasyonun isminin ‘Tövbe Günleri’ olduğunu açıklarken verilen dini referans dikkat çekti. Yahudilik inancında ‘Tövbe Günleri’ sözü, yeniden Museviler için iki kutsal gün olan Roş Aşana ile Yom Kippur ortasında bulunan on günü söz ediyor. Bu periyotta, Museviler hareketlerini düşünmeye, Yom Kippur’a yani Kefaret Günü’ne kadar tövbe etmeye çağrılır.

İRAN’A HABER VERİLMİŞ

Axios haber sitesine konuşan üç kaynak, İsrail’in İranlıları, hücum düzenleyeceğini ve karşılık verilmemesi konusunda uyardığını aktardı. Kaynaklar, İsrail’in tansiyonun artmasını ve İran’la karşılıklı hücumların sürmesini önlemek için bu adımı attığını belirtti. Şarku’l Avsat gazetesinin aktardığına nazaran ise ABD’nin Bağdat Büyükelçiliği’ndeki üst seviye yetkililer, İsrail saldırısından evvel Iraklı bir aracı aracılığıyla Tahran’a taarruzla ilgili ileti iletti.

NETANYAHU: ABD DİKTASINDA DEĞİLİZ

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da İsrail’in İran’da vurduğu maksatları ABD’nin dikte ettiği formda değil, “ulusal çıkarlar” doğrultusunda seçtiğini açıkladı. Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, İsrail’in ABD baskısı nedeniyle İran’ın gaz ve petrol tesislerini vurmaktan kaçındığı istikametindeki haberler “asılsız” olarak nitelendirildi.

SURİYE VE IRAK ÜZERİNDEN 100 UÇAKLA SALDIRI

İsrail merkezli Jerusalem Post’un haberine nazaran, taarruza, ortalarında son teknoloji eseri F-35’lerin de bulunduğu 100’den fazla uçak katıldı. İsrail basını uçakların 2 bin km yol katettiğini, yakıt ikmal uçaklarının da devrede olması gerektiğinin altını çizdi. İsrail’in İran’ı maksat alan hava akınlarını, hava savunma sistemlerinden mahrum Suriye ve Irak hava alanlarını kullanarak 100 uçaklı dev bir filoyla gerçekleştirmesi bölge ülkelerine bir gözdağı olarak da yorumlandı.

İsrail’in elini kolunu sallayarak ve hiçbir hava savunma tehdidi hissetmeden İran hududuna dayanması dikkati çekerken Ürdün ve Suudi Arabistan idareleri, hava alanlarının hiçbir İsrailli savaş uçağına açılmadığını açıkladı.

ORTADOĞU’DA ATEŞLE OYUN: BU NOKTAYA NASIL GELİNDİ

– İki ülke ortasındaki tansiyon, İsrail’in nükleer alanında atılım yapan İran’daki bilim beşerlerine yönelik suikastlarına kadar gitse de birinci kıvılcım İsrail ordusunun 1 Nisan’da Suriye’nin başşehri Şam’daki İran konsolosluğuna düzenlediği taarruzda iki İranlı kumandan da dahil olmak üzere 13 kişiyi öldürmesi oldu.

– Tahran idaresi, buna karşılık olarak 13 Nisan’da İsrail topraklarına hakikat yaklaşık 300 füze ve insansız hava aracıyla hudutlu bir hücum gerçekleştirdi. Bu, Tahran’ın İsrail’e karşı birinci defa direkt füze taarruzuydu.

– 31 Temmuz’da Hamas siyasi şefi İsmail Haniye, Tahran’da düzenlenen bir akında İsrail tarafından öldürüldü. 17 Eylül’de Hizbullah’ın kullandığı binlerce davet aygıtı ve telsiz, patlatıldı; 42 kişi öldü, binlerce kişi yaralandı. 27 Eylül’de Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, İsrail’in düzenlediği hava taarruzunda öldürüldü. 1 Ekim’de İran, en az 200 balistik füze fırlatarak İsrail’in askeri tesislerini vurdu.

İRAN ARTIK NE YAPAR… ÜÇ SENARYO KARŞILIK VERMEZ

İsrail’in akınlarında hava savunma sistemi ziyan gören İran, karşılık verme hakkının olduğunu lisana getirse de ikinci bir İsrail saldırısının önüne geçmek için misillemede bulunmayacak. Öteki ülkelerden gelen ‘bu döngüyü kırın’ bildirilerini da ciddiye alan Tahran idaresi, nükleer tesislerini ve petrol rafinelerini gözüne kestiren İsrail hükümetine, yeni bir atak için münasebet sunmak istemeyebilir.

VEKİL GÜÇLERLE YANIT

İsrail’e karşı ‘Direniş Ekseni’ siyasetini uygulamayı sürdüren İran, kendisi sıcak çatışmadan kaçınsa da vekilleri aracılığıyla İsrail ile uğraşını sürdürecek. Lübnan’da Hizbullah, Filistin’de Hamas, Irak’ta Haşdi Şabi ve Yemen’de Husiler aracılığıyla İsrail’i tehdit etmeye devam edecektir. Lübnan’da halihazırda İsrail ile savaşan Hizbullah’ın dün Tel Aviv’deki Tel Nof Hava Üssüne gerçekleştirdiği füze saldırısı, bunun bir işareti olarak değerlendirildi.

SON DEVA MİSİLLEME

Bozuk iktisadı ve sosyolojik fay çizgileri sebebiyle yeni toplumsal olaylara hamile olan İran, İsrail’in Tahran’da rejim değişikliği tarafındaki uğraşlarını sürdürmesi ve ülke içindeki suikastlara devam etmesi halinde son deva olarak İsrail’i yine maksat alabilir. Uzmanlar, dünkü akın sonrasında İran’ın İsrail’e misillemede bulunma ihtimalinin çok az olduğuna vurgu yaparken Tahran idaresinin fakat İsrail kaynaklı varoluşsal bir tehdit algılaması halinde Tel Aviv’i gaye alabileceğini belirtti.

BÖLGEDEN İSRAİL’E KINAMA YAĞDI

Başta Türkiye olmak üzere bölge ülkeleri İsrail’in İran’a yönelik hava saldırısına büyük reaksiyon göstererek kınadı.

TÜRKİYE: KINIYORUZ

Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada “İsrail’in İran’a düzenlediği saldırıyı en güçlü formda kınıyoruz. Türkiye olarak, bölgemizde daha fazla savaş, şiddet ve hukuksuzluk istemediğimizi tekrar vurguluyoruz. Ortadoğu’da barışın tekrar tesisi için bölge ülkelerinin ve bölge dışı aktörlerin akılcı ve sağduyulu bir tavır benimsemesi kuraldır.”

RİYAD: ÇATIŞMA BÜYÜMESİN

Suudi Arabistan İsrail’i kınadı ve Ortadoğu’daki çatışmanın daha da büyümesine karşı ihtarda bulundu. Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, bölge ülke ve halklarının güvenlik ve istikrarını tehdit eden bölgedeki çatışmanın tırmanmasını reddeden tavrın yinelendiği belirtildi.

SURİYE’DEN İRAN’A DESTEK

Suriye Dışişleri Bakanlığı, “İran’ın kendini savunma, topraklarını ve vatandaşlarının hayatlarını muhafaza istikametindeki legal hakkını” desteklediğini açıkladı.

IRAK, İSRAİL’İ SUÇLADI

Irak, İsrail’i çatışmaları genişletmekle suçladı ve global eylemsizliği kınadı. Hükümet sözcüsü Basim Alawadi yaptığı açıklamada, “İşgalci Siyonist varlık saldırgan siyasetlerini sürdürüyor ve cezasızlıkla gerçekleştirdiği bariz ataklarla bölgedeki çatışmayı genişletiyor” dedi ve İsrail’in aksiyonları karşısında “uluslararası toplumun sessizliğini” kınadı.

ÜRDÜN: HUKUKUN İHLALİ

Ürdün, taarruzların “uluslararası hukuku ve İran’ın egemenliğini ihlal ettiğini ve bölgede daha fazla gerginliğe yol açacak tehlikeli bir tırmanış olduğunu” söyledi.

KATAR: EGEMENLİK İHLALİ

Katar Dışişleri Bakanlığı da saldırının “İran’ın egemenliğinin açık bir ihlali ve memleketler arası hukukun açık bir ihlali” olduğunu belirtti. Açıklamada, tüm taraflara “itidal göstermeleri, uyuşmazlıkları diyalog ve barışçıl yollarla çözmeleri ve bölgede güvenlik ile istikrarı bozabilecek her türlü adımdan kaçınmaları” daveti yapıldı.

BAE: ENDİŞELİYİZ

Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanlığı saldırıyı kınayarak “artan gerginlik ile bölgesel tesiri konusunda derin kaygı duyduğunu” belirtti.

BATI’DAN İRAN’A: ‘KARŞILIK VERME’

ABD: UMARIM SONDUR

ABD Başkanı Joe Biden saldırıyla alakalı, “Görünüşe nazaran askeri gayeler dışında bir şey vurmamışlar. Umarım bu bir sondur” açıklamasını yaptı. Biden, ABD’nin taarruza direkt müdahil olmadığını fakat İsrail’in akın öncesi kendisini bilgilendirdiğini vurguladı. Lider Yardımcısı Kamala Harris de “Gerilimin azaltılması konusunda kararlıyız. Elbette İsrail’in kendini savunma hakkını destekliyoruz” dedi.

İNGİLTERE: DURUM YATIŞSIN

İngiltere Başbakanı Keir Starmer, İran’ın İsrail’e karşılık vermemesi gerektiğini savundu ve “Bölgedeki durumu yatıştırmak için müttefiklerimizle birlikte çalışmaya devam edeceğiz” dedi.