İsrail Tahran’da Hamas lideri Haniye’yi öldürdü… Tören sonrası suikast

HAMAS’ın Siyasi Ofis Şefi İsmail Haniye, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin merasimine katılmak için bulunduğu Tahran’da düzenlenen suikast sonucu ömrünü yitirdi. İran’ın resmi Fars Haber Ajansı, Haniye’nin Tahran’ın kuzeyinde, dağlık bir bölgenin civarında bulunan, İhtilal Muhafızları Ordusu’na ilişkin gaziler için hizmet veren bir misafirhanede 02.00 sularında havadan atılan bir mermiyle gaye alındığını duyurdu. Haniye ile birlikte müdafaası Vasim Ebu Şaban’ın da hayatını kaybettiği açıklandı. İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ni maksat aldığı atakların ateşkes muahedesiyle sona ermesi beklenirken gerçekleşen suikast bölgedeki barış ihtimalini azaltırken çatışmanın yayılmasından tasa ediliyor.

BÜYÜK MEYDAN OKUMA

Haniye ile birebir binada ama farklı katta kalan İslami Cihat Örgütü’nün Genel Sekreteri Ziad el-Nakhala’nın ataktan kurtulduğu öne sürüldü. Nakhala’nın kurtulması, akının güdümlü füzelerle nokta atışı formunda gerçekleştirildiğini işaret ediyor. Haniye’nin Tahran’da ıslahat yanlısı bir cumhurbaşkanı için düzenlenen, 70 ülkeden devlet başkanı, başbakan ve bakanların katıldığı bir yemin merasimi sonrası gaye alınması İsrail’in İran başta olmak üzere tüm dünyaya büyük bir meydan okuması olarak değerlendirildi. Hamas’ın üst seviye yetkilisi Musa Ebu Marzuk, yaptığı açıklamada, “Lider İsmail Haniye’nin öldürülmesi korkakça bir harekettir ve yanıtsız kalmayacaktır” derken Hamas’ın silahlı kanadı Kassam Tugayları, suikastın savaşı yeni boyutlara taşıyacağını ve büyük yansımaları olacağını belirtti.

İsmail Haniye, evvelki gün İran Meclisi’nde ABD ve İsrail tersi sloganlarla karşılanmıştı.

İTİRAF ÜZERE PAYLAŞIM

İsrailli yetkililer ise saldırıyı resmen üstlenmedi. İsrail Başbakanlık Basın Ofisi, dün sabah saatlerinde toplumsal medya hesabından üzerinde ‘etkisiz hale getirildi’ yazılı Haniye’nin fotoğrafını paylaştı, daha sonra ise gönderi silindi. İsrail Hükümet Sözcüsü David Mencer, evvelki gün Hizbullah’ın ikinci adamı Fuad Şükr’ün öldürüldüğü Beyrut’taki saldırıyı üstlendiklerini fakat Haniye’ye düzenlenen suikast ile ilgili bir yorum yapmayacaklarını tabir etti.

İsmail Haniye evvelki gün İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile de görüşmüştü.

‘İSRAİL’İ GÜÇ GÜNLER BEKLİYOR’

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da dün akşamki kabine toplantısının akabinde yaptığı açıklamada, Haniye suikastına ait bir yorum yapmazken, “her senaryoya hazır olduklarını” söyledi. Atakları sürdüreceklerini belirten Netanyahu, ‘İsrail’i kuvvetli günlerin beklediğini’ öne sürdü. Bu ortada, İsrail’in içinde olduğu üzere yurt dışındaki temsilciliklerinde güvenlik tedbirlerinin arttırıldığı belirtildi.

KATAR’A DEFNEDİLECEK

Haniye’nin cenaze merasimiyle ilgili detaylar da netleşti. Bu sabah 08:00’da Tahran’ın Azadi Meydanı’nda düzenlenecek merasimin akabinde cenaze Katar’a götürülecek. Katar’ın başşehri Doha’daki İmam Muhammed Bin Abdulvahhab Camii’nde kılınacak cuma namazının akabinde Haniye, Lusail kentindeki El İmamu’l Muessis Kabristanlığı’na defnedilecek.

Filistin toprakları ve Lübnan’da Haniye suikastına reaksiyon şovları düzenlendi.

ÜÇ GÜNLÜK YAS İLAN EDİLDİ… İRAN ‘KIZIL BAYRAK’ ÇEKTİ

– İRAN dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, suikastın İran’da gerçekleşmesinden ötürü kendilerini sorumlu gördüklerini ve İsrail’den Haniye’nin intikamını almayı görev kabul ettiklerini söyledi. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ise evvelki gün görüştüğü Haniye’nin öldürülmesinden duyduğu üzüntüyü, “Dün onun elini üst kaldırmıştım, bugün onu omuzlarımda taşıyarak cenaze merasimini yapmak durumundayım” kelamlarıyla belirtti. Pezeşkiyan, “işgalci teröristleri bu korkakça aksiyonlarına pişman edeceğini” söyledi. İhtilal Muhafızları Kumandanı Buyruk Ali Hacızade de “Evimizde bir konuğun kanını dökmenin cezasının ne olduğunu Siyonistlere anlatmaya hazır olun!” tabirini kullandı. İran’da üç günlük yas ilan edildi.

HAMANEY’DEN TAARRUZ EMRİ

New York Times gazetesinde kaynağı belirtilmeyen bir habere göre, İran dini lideri Hamaney İsrail’e direkt hücum buyruğu verirken, İran’ın Kum kentindeki Cemkeran Camii’nin kubbesine kırmızı intikam bayrağı çekildi. Bayrak, en son Ocak 2020’de ABD’nin Bağdat Havaalanı yakınındaki saldırısında hayatını kaybeden İran İhtilal Muhafızları Kudüs Gücü Kumandanı Kasım Süleymani’nin öldürüldüğünde asılmıştı. 

Bayrağın üzerinde Arap alfabesiyle beyaz renkle “Hüseyin’in intikamı” yazıyor.

TAHRAN NASIL CEVAP VERECEK

Tahran’dan gelen intikam açıklamalarından sonra gözler İran’ın Haniye’ye düzenlenen suikasta nasıl karşılık verebileceğine çevrildi.

– İsrail’in İran’ın Şam’daki büyükelçilik binasını bombalamasının akabinde nisan ayında gerçekleştirdiği üzere yüzlerce drone’un kullanıldığı bir hücum gerçekleştirebilir. İran’ın evvelki hücumunda İsrail’de rastgele bir can kaybı yaşanmamıştı.

– İran’ın İsrail’e Lübnan’daki Hizbullah ya da Yemen’deki Husi güçleri aracılığıyla karşılık verebileceği de masadaki öteki bir seçenek.

– Son seçenek ise İran’ın tansiyonu daha fazla tırmandırmadan düşürme ihtimali. İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed İstek Arif, dün yaptığı açıklamada Tahran’ın Ortadoğu’da çatışmayı tırmandırma niyeti olmadığını lisana getirdi.

ABD’Lİ BAKAN AUSTIN: SALDIRIYA UĞRARSA İSRAİL’E YARDIM EDERİZ

– ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, İsrail’in atağa uğraması durumunda ABD’nin yardım edeceğini söyledi. Filipinler’de medyaya konuşan Austin, “Savaşın kaçınılmaz olduğunu düşünmüyorum. Fakat İsrail taarruza uğrarsa, elbette İsrail’in savunmasına yardım ederiz” dedi. Austin, “Şu andaki tansiyonu düşürmeye ve sıkıntıları diplomatik yollarla çözmeye yardımcı olacak şeyler yapıyoruz” tabirlerini kullandı. Austin, Haniye suikastı ile ilgili de medyaya yansıyanlar dışında rastgele bir bilgisinin olmadığını söyledi. Pentagon daha sonra Austin’in İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ile Hizbullah tehdidini görüştüğüne dair açıklama yaptı.

BLINKEN: BİLGİMİZ YOK

Singapur’da Channel News Asia’ya konuşan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Hamas önderi İsmail Haniye yönelik taarruzla ilgili  “Bu bizim haberdar olmadığımız ya da dahil olmadığımız bir şey” dedi.

HELLFIRE Mİ TANKSAVAR MI

HAMAS lideri Haniye’nin dün sabaha karşı 02.00’de Tahran’da kaldığı misafirhanede nokta atışıyla öldürülmesinin akabinde taarruzun nasıl düzenlenmiş olabileceğine dair argümanlar gündeme geldi. Her halûkarda başşehir Tahran’da bu türlü yüksek düzeyli bir suikastın düzenleniyor olabilmesi İran açısından bir güvenlik zafiyeti olarak değerlendirildi. Atağın biçimiyle ilgili tezler ise şöyle:

– Hellfire füzesi: İran içlerine sızmayı başarmış bir SİHA’dan ‘Hellfire’ (Cehennem Ateşi) füzesi ile Haniye’nin kaldığı daire gaye alınmış olabilir.

– R9X füzesi: MQ-9 Reaper insansız hava aracından atılan bu füzeler, maksada isabet etmeden evvel burnunun çabucak altındaki keskin pervanelerini çıkararak tıpkı vakitte doğrayıcı bir silaha da dönüşüyor.

– Tanksavar füzesi: İran’ın içine sızmış Mossad casuslarının yakınlardaki bir binadan Spike NLOS anti-tank füzeleriyle Haniye’nin kaldığı daireyi vurduğu tez ediliyor. Buna nazaran iki füze atıldı.

– Lazer Güdümlü Bombalar: Taarruzda binanın fazla ziyan görmemesi, harekette nokta atışı yapabilen Lazer Güdümlü Bombaların da kullanılmış olabileceğini akla getiriyor. Bu füzeler F-35 savaş uçağı üzere radarlara yakalanmayan hayalet uçaklardan da atılabiliyor.

Sosyal medyada dolanıma sokulan bir argümana nazaran Haniye, Tahran’da Sadabad Kompleksi isimli bir konutta gaye alındı.

– JDAM füzeleri: Yüksek irtifalı uçaklardan karaya atılabilen bu bombalar da güdümlü sistemleri sayesinde maksada 30 santim sapma hissesiyle nokta atışı yapabiliyor.

– Seyir füzeleri mi: Toplumsal medyada ortaya atılan bir başka argüman ise denizaltıdan seyir füzesi atılmış olabileceği yolunda. Fakat binadaki yıkımın az olduğu savları, bu ihtimali zayıflatıyor.

TEPKİLER… DÜNYA İKİYE BÖLÜNDÜ: KINAMA VE İTİDAL 

İSRAİL’in ‘terörist’ olarak gördüğü Hamas’ın lideri Haniye’nin öldürülmesine dünya farklı reaksiyon verdi. İran ve Hamas’a yakın ülkeler kınama bildirileri yayınlarken Batılı ülkeler uzaklıklı bir tavır aldı.

– HAMAS: Hamas yöneticilerinden Sami Ebu Zuhri, “Hamas bir kavram ve kurumdur. Hamas, fedakârlıklara karşın bu yolda devam edecek ve biz zaferimizden eminiz.”

‘TEHLİKELİ GELİŞME’

– FİLİSTİN: Devlet Başkanı Mahmud Abbas, “Korkakça bir aksiyon ve tehlikeli bir gelişme” dedi.

– KATAR: Hamas ve İsrail ortasındaki müzakerelerde aracı olan Katar’ın Başbakanı Pir Muhammed bin Abdulrahman, “Görüşmeler sürerken siyasi suikastlar ve siviller maksat alınmaya devam ederken, bir taraf, başka tarafın müzakerecisine suikast düzenlerken arabuluculuk nasıl başarılı olabilir diye soruyoruz. Barışın önemli ortaklara ve insan hayatının hiçe sayılmasına karşı global bir duruşa gereksinimi var” dedi.

– MISIR: Dışişleri Bakanlığı, ‘tehlikeli tırmanışın’ bölgede “vahim güvenlik sonuçlarına yol açabilecek bir çatışmayı ateşleme riski taşıdığını” belirtti.

– YEMEN: Husilerin lideri Muhammed Ali el Husi, “İsmail Haniye’yi gaye almak iğrenç bir terör suçudur” sözünü kullandı.

İsmail Haniye evvelki günkü törende Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve öbür konuklarla selamlaşmıştı.

‘GERİLİMİ TIRMANDIRIR’

– RUSYA: Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Bu çeşit taarruzlar Ortadoğu’da durumu istikrarsızlaştırıyor” dedi. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, “Bu muhakkak kabul edilemez bir siyasi suikasttır ve tansiyonun daha da tırmanmasına yol açacaktır” dedi.

– ÇİN: Dışişleri Bakanlığı, “Bu olay bölgede daha fazla istikrarsızlığa yol açabilir” diye uyardı.

‘BMGK ACİL TOPLANACAK’

– BİRLEŞMİŞ MİLLETLER: BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, tüm Ortadoğu’yu savaşa sokacak faaliyetlerden kaçınma davetinde bulunurken, BMGK’nın acil toplantı yapacağı bildirildi.

– ALMANYA: Dışişleri Sözcüsü Sebastian Fischer, “Tüm aktörleri azami itidal göstermeye çağırıyoruz, kısasa kısas mantığı yanlış yoldur” dedi.

– İTALYA: Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, “Gerilimin tırmanmasını önlemek için çalışıyoruz” tabirini kullandı.

KİMDİR?

3 OĞLU 4 TORUNU ATAKLARDA ÖLDÜ

İsmail Haniye, 29 Ocak 1963’te Gazze’deki Şati Mülteci Kampı’nda dünyaya geldi. İsrail’in işgal ettiği Aşkelon’dan göç etmeye zorlanan beş çocuklu bir ailede büyüdü, 1987’de Gazze İslam Üniversitesi’nden mezun oldu.

– Birebir yıl bir küme Filistinli Pir Ahmed Yasin liderliğinde Hamas’ı kurdu. Haniye de Müslüman Kardeşler Teşkilatı’nın (İhvan) bir kolu olan harekete katılanlar ortasında yer aldı.

– 1989’da Filistinlilerin İsrail işgaline karşı başlattıkları direnişlerden 1’nci İntifada’ya katılan ve Hamas üyesi olduğu gerekçesiyle tutuklanan Haniye, 1992’de özgür bırakıldıktan sonra, İslami Cihad ve Hamas üyesi 415 kişilik küme ile Güney Lübnan’a sürüldü, sonraki yıl Gazze’ye geri döndü.

– Haniye, Ekim 2006’da Gazze’de konvoyuna düzenlenen akından ve Mayıs 2007’de İsrail’in konutunu gaye alan füze saldırısından kurtuldu. Haniye ayrıyeten İsrail’in Filistinlilere karşı şiddet ve baskı uygulamayı bırakması halinde kendilerinin de şiddet içeren direniş biçimini terk edebilecekleri istikametinde açıklamalarda bulundu.

FİLİSTİN BAŞBAKANI OLDU

– 16 Şubat 2006’da Hamas’ın başbakan adayı olarak açıklandı. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas hükümeti kurma misyonunu Hamas’a verdi. Fetih hareketi ile koalisyon görüşmelerinin sonuçsuz kalması üzerine Haniye, Hamas üyeleri ve teknokratlardan oluşturduğu kabineyi ilan ederek hükümeti kurdu.

– ABD ve İsrail’in karşı çıkmasına karşın Haniye’nin başbakanlığı, 19 Şubat 2006’da Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas tarafından onaylandı. Gazze Şeridi’ndeki Hamas ile Fetih ortasındaki çatışmaların Haziran 2007’de tepeye çıkması üzerine Haniye, Abbas tarafından başbakanlık vazifesinden alındı.

KATAR’DA SÜRGÜNDE YAŞIYORDU

– Haniye, birinci defa Hamas’ın Siyasi Ofis Başkanlığı için Mayıs 2017’de yapılan seçimde Halid Meşal’in yerine seçildi. Hamas Genel Şura Kurulu, 2021-25 devri için Haniye’yi ikinci defa seçti. Son birkaç yıldır Katar’da sürgünde yaşıyordu.

– 7 Ekim’deki İsrail’e yönelik Hamas baskınını televizyondan izleyen Haniye, İsrail’in mevt listesinin başında yer alıyordu.

AİLE ÜYELERİNİ KAYBETTİ

– 13 çocuğu bulunan Hamas başkanının 3 oğlu Hazem, Amir ve Muhammed ile 4 torunu İsrail ordusunun 10 Nisan’da Gazze’de düzenlediği suikast sonucunda öldürüldüler. 24 Haziran’da ise Şati mülteci kampındaki Haniye ailesinin konutuna düzenlenen bombardımanda kızkardeş Zahr Haniye hayatını kaybetti.

– Haniye’nin oğlu Abdülselam Haniye “Babam vatanseverlik seyahati sırasında dört suikast teşebbüsünden kurtuldu ve bugün Allah ona her vakit dilediği şehitliği nasip etti. Ulusal birliğin sağlanması konusunda çok istekliydi ve tüm Filistinli grupların birliği için çabaladı ve bu suikastın, özgürlük elde edilene kadar gayret edecek olan direnişi yıldırmayacağını teyit ediyoruz” dedi.

EL CEZİRE MUHABİRLERİ HANİYE’NİN KONUTUNUN ÖNÜNDE ÖLDÜRÜLDÜ

– İKİ El Cezire çalışanı, Tahran’da suikast sonucu öldürülen İsmail Haniye’nin konutunun önünden yayın yaptıkları sırada hücuma uğradı. İsrail güçlerinin Gazze Şehri’nin batısındaki Şati mülteci kampında araçlarına düzenlediği taarruzda hayatını kaybeden El Cezire muhabiri İsmail Ghoul ve kameraman Rami el-Refi, taarruza uğramadan evvel Gazze’deki son gelişmeleri haber yapmıştı. Saatler sonra ise muhabir ve kameramanın cansız vücutlarının hastaneye getirildiği aktarıldı.

İSRAİLLİ REHİNE AİLELERİ ENDİŞELİ

– HAMAS lideri Haniye’nin öldürülmesinin ardından İsrailliler ortasında Gazze’de alıkonan onlarca rehinenin akıbetine ait kaygılar arttı. Hayfa’da yaşayan 50’li yaşlarındaki rehine yakını Anat Noy, Haniye’nin öldürülmesini “ateşkes ve rehine mutabakatını tehlikeye attığı için bir hata” olarak kıymetlendiriyor. Noy, “Rehine aileleri olarak sakin kalamıyoruz. Korkuyoruz” dedi. Rehineler ve Kayıp Aileleri Kümesi suikast sonrası yaptığı açıklamada “İsrail hükümetine ve global önderlere müzakereleri kararlı bir formda ilerletmeleri için yalvarıyoruz” dedi. Hamas’ın İsrail’e akınında 1.197 kişi ölmüş, 251 rehine kaçırılmıştı. İsrail’in Gazze’ye açtığı savaşta ise yaklaşık 40 bin Filistinli hayatını kaybetti.