Kaliteli büyüme için verimlilik daveti yaptı

Orta gelir tuzağına düşen ve üst kümeye çıkamayan ekonomilerde tasarrufların ve yatırımların düşük seviyede kaldığı, sanayi üretimindeki gelişmenin yavaşladığı ve işin ucunun çalışanlara da uzanarak emek piyasasındaki şartları zayıflattığı yıllardır raporlanıyor. İşte bu tartışmaya yönelik son raporlardan biri, Chicago Üniversitesi İktisat Profesörü Prof. Dr. Ufuk Akçiğit’ten geldi. Dünya Bankası için hazırladığı 2024 Kalkınma Raporu içerisindeki ‘orta gelir tuzağı’ tartışmasıyla yankı uyandıran Prof. Dr. Akçiğit ile İş Bankası’nın 100. yılı hasebiyle düzenlediği ‘Atatürk Vizyonuyla Gelecek 100. Yıla Bakış’ Konferansı’nda bir ortaya geldik. Orta gelir tuzağına yalnızca Türkiye’nin değil, 108 ülkenin daha takıldığını vurgulayan Akçiğit, buradan çıkışın yolunun ‘verimlilik artışından’ geçtiğini anlattı.

YÜKSEK TEKNOLOJİ YATIRIMLARI SINIRLI

Önce, orta gelir tuzağı kavramıyla birlikte tartışılan büyüme sayılarına bakmak gerekirse… Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, Türkiye iktisadı bu yılın birinci çeyreğinde, devam eden mali sıkılaştırmaya karşın hızlanan hanehalkı tüketimi tesiriyle süratli büyümüştü. Birinci çeyrekte yüzde 5.3 büyüyen iktisat, ikinci çeyrekte ise yıllık yüzde 2.5 ile beklentilerin altında bir büyüme performansına işaret etmişti. Yıllıklandırılmış ulusal gelir ise ikinci çeyrek prestijiyle 1.2 trilyon doları aşmıştı.

Bu büyümeyi neyin yarattığına bakmak gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Akçiğit, “İşçiler ve sermaye tarafında gelen büyüme var ancak verimlilikte rastgele bir artış yok ve bu taraftan büyümeye katkı gelmiyor. Bu yüzden iktisatta büyüme sağlasak da kaliteli bir büyüme olamıyor” dedi. “Firmalar ‘altyapımı teknolojik olarak daha düzgün, daha verimli hale geliyorum, personellerin çalışacağı daha yeterli teknolojiler var elimde’ derse, bu uzun vadeli büyümeyi de beraberinde getirir. Asıl organik büyümenin olması buna bağlı. Lakin bahsettiğim yatırımlarda yüzde 1’ler civarındayız” diyen Akçiğit, “Bizdeki verimlilik tam bir zikzak çiziyor. Bu nedenle orta gelir tuzağına takılmış durumdayız” diye konuştu.
Ancak, burada bir parantez açarak ‘Türkiye’nin en acil sorununun enflasyon’ olduğunu; enflasyonun yüksek olduğu bir periyotta firmalardan Ar-Ge harcamaları yapmalarını beklemenin ‘gerçekçi olmayacağını’ da kelamlarına ekledi. Akçiğit, “Tabii ki artık öncelikli olarak enflasyonu tartışmamız gerekiyor fakat enflasyonla uğraş ederken de asıl uzun vadeli sorunumuzu göz arkası etmememiz gerek” değerlendirmesinde bulundu.

‘ÜNİVERSİTELER DE DAHİL EDİLMELİ’

Akçiğit, bunların olabilmesinin yolunun ise bilime verilen bedelden geçtiğini vurguluyor.

Bu noktada, Osmanlı periyodunda birinci Avrupa stili üniversite olarak kabul edilen Darülfünun’un direkt devamı olan ve 1933’te Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci ve tek üniversitesi olarak tahsil hayatına başlayan İstanbul Üniversitesi’ne dikkat çeken Akçiğit, “Bu işin öncül göstergesi bilime verilen kıymetle alakalı. Türkiye esasen öyküsünün başlangıcında İstanbul Üniversitesi’ni kurdu. O periyot bu üniversitenin takımının yüzde 50’sinin yabancı hocalardan oluşması demek, dünyadaki teknolojiyi ülkenize getirip, öğrenmeniz demek. Araştırmalar üniversitelerde başlar, makaleler yazılır, bilimin işaret ettiği teknoloji firmalara transfer olur yani firmalar bunları gündelik kullanılan teknolojilere çevirir. Bu nedenle kelam konusu verimlilik artışı sağlamak için, siyaset dizayn ederken üniversiteler de bu işin bir kesimi olmalı” tabirlerine yer verdi.