‘Maymunlar birlikte güçlü’

Pierre Boulle’un 1963’te yazdığı Maymunlar Gezegeni romanının telif hakkını Hollywood’un yaratıcı yapımcısı Arthur P. Jacobs satın aldı. Üç astronot yabancı bir gezegene iner ve ummadıkları bir manzarayla karşılaşırlar, üstün zekâlı maymunlar ilkel insanları esir alıp köleleri yapmışlardır. Bir yıl süren senaryo çalışmasında 30 kez senaryo yenilenir.

1965’te Jacobs dönemin yıldızı Charlton Heston’la konuşur, filmin yönetmeni Franklin J. Schaffner olur. Sanat yönetmeni maymunlar kentini Kapadokya’daki peribacalarından esinlenerek yapar. Filmin çekimine ABD’nin Vietnam Savaşı, Başkan John Kennedy ve siyahilerin lideri Martin Luther King JR cinayetleri, ırk savaşlarının sürdüğü en çalkantılı döneminde başlanır (1968). Politik, sosyal, dini mesajlar içeren kültürel bir olaya dönüşen film sinema tarihinde kült bilimkurgu olur. İnsan ırkını maymunlardan üstün gören Amerikan kahramanı astronot Taylor Yasak Bölge’ye ulaşınca Özgürlük Heykeli’nin önünde yere çöküp “Manyaklar, sonunda yaptınız, dünyayı gömdünüz” diyerek haykırır.

Hep kendini akıllı sanan üstün gören insan türü büyük suçu işlemiştir, yerküreyi paylaştığı öteki canlıları düşünmeksizin. 1968-1973 arasında beş devam filmi, bir yeniden yapım, 2011- 2024 arasında 5 yeni seri gerçekleştirildi. Yönetmen Wes Ball, Maymunlar Cehennemi: Yeni Krallık’ı özgün Maymunlar Cehennemi (1968) ile Maymunlar Cehennemi: Savaş’tan (2017) yola çıkarak gerçekleştirdi.

İNSAN ÜSTÜN TÜR MÜDÜR?

Maymunlar birlikte güçlüdür, maymun maymunu öldürmez diyerek türünü birleştiren Sezar’ın ölümünden 300 yıl sonra dünya maymunların egemenliğindedir. Şahin yumurtalarını toplayıp onları şarkılarla büyüten kabilenin genç üyesi maymun Noa’nın köyü vahşi maskeli maymunlar tarafından saldırıya uğrar. Kral babası öldürülen, kabilesi esir düşen Noa onları kurtarmak için yola çıkar.

Bu yolculuk sırasında kitapları, geçmişe ait bilgileri koruyan orangutan Raka’yla, onları sessizce izleyen Nova ile tanışır. Nova onları insanları yok etmeye ant içmiş, öteki maymunları şiddet uygulayarak güdümleyen diktatör Proximus’un yerine götürür. Burada halkına kavuşan Noa akıllı davranmak, insanlar ve maymunlar arasında bir seçim yapmak zorundadır. Proximus kendini yeni Sezar ilan etmiştir, tek amacı “Yasak Bölge’deki bilgiye ulaşıp insan türünü yok etmektir. Filmde mısır tarlalarında maymunların insanları avlama sahnesi, anne diyen eski taş bebek, kumsal sahnesi gibi orijinal versiyona göndermeler yer alır.

Av sahnesindeki Jerry Goldsmith’in 1968’de bestelediği özgün müzik olağanüstüdür. Hareketi yakalama tekniği, dijital efektler, maymunların mimikleri, beden tüyleri, görsel yaratıcılık, büyüleyici panoramalar çok etkileyicidir. İzleyici kendini adeta filmin içinde duyumsar. Miras, zamanın akışı, evrim, düşünce ayrılıkları, bilginin gücü, inanç, yabancı düşmanlığı, insanın acımasız yüzü, ekolojik sorunlar sorgulanır. Uzun bir süredir kendini üstün ırk olarak gören insan artık büyük bir çıkmazın içindedir, başka türlere ve doğaya saygı göstermek, onlarla birlikte yaşamak zorundadır.

Raka, Sezar’a yaşamda kalmak için güçlü ol, merhamet et der. İnsanın ikiyüzlüğünü, bencilliğini, kibrini, acımasızlığını gördükten sonra “Maymunlar ve insanlar birlikte yaşayabilir mi?” sorusunu sorar Noa. İnsanların, toplumların, ideolojilerin, politikanın değişmez saplantısını yansıtan, Wes Ball’ın yönettiği, Owen Teague, Freya Allan, Kevin Durand,Peter Macon, William H.Macy’nin oynadığı Maymunlar Cehennemi: Yeni Krallık bugün gösterime girdi.