Merkez Bankası enflasyonun nedenini açıkladı

TCMB Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na nazaran, aylık fiyat artışı evvelki aya kıyasla güçlenirken, kelam konusu gelişmede maktu vergi güncellemeleri ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışlarının tesiri besbelli oldu.

Yıllık enflasyon, yüksek bazın da tesiriyle tüm ana kümelerde düşüş sergiledi.

Nitekim, güç kümesi, mesken elektrik tarifelerinde yapılan artış ile akaryakıt ve tüp gazdaki otomatik vergi düzenlemesini takiben yüksek fiyat artışıyla temmuz ayında öne çıktı.

Gıda kümesinde aylık enflasyon yataya yakın seyrederken, mevsimsel ortalamalarının üzerinde artış sergileyen taze meyve ve zerzevat fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçti.

Hizmet kümesinde aylık fiyat artışı güçlü seyrini korurken, alt kümeler genelinde fiyat artışlarının yükseldiği izlendi.

Diğer taraftan, temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti. Kur ve iç talep gelişmelerini takiben sağlam mal fiyatları ölçülü bir halde yükseldi, mobilya fiyatlarındaki gerileme dikkati çekti.

Aylık üretici enflasyonu güç kümesi kaynaklı olarak artarken, yıllık üretici enflasyonu yüksek baz tesiriyle değerli ölçüde geriledi. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle B ve C göstergelerinin aylık artış oranları evvelki aya kıyasla sonlu bir halde yükselirken ikinci çeyrek ortalamasının altında kaldı ve çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları geriledi.

B endeksinin yıllık değişim oranı 10,09 puan azalarak yüzde 60,31 oldu, C endeksinin yıllık değişim oranı 11,18 puan düşüşle yüzde 60,23 olarak gerçekleşti.

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde; temel mal, hizmet, besin, alkol-tütün-altın ve güç kümelerinin katkıları bir evvelki aya kıyasla sırasıyla 3,65, 2,88, 2,75, 0,35 ve 0,19 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerde, TÜFE ile B ve C göstergelerinin aylık artışları bir evvelki aya kıyasla yükseldi. Fiyat artışları, B endeksini oluşturan kümelerden işlenmiş besinde düşerken, başkalarında yükseldi.

KİRADA YILLIK ENFLASYON YÜZDE 122 OLDU

Hizmetlerde aylık fiyat artışındaki yüksek seyrini korudu.Temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam etti. Hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 4,39 artarken, küme yıllık enflasyonu 9,64 puan gerileyerek yüzde 85,63 oldu.

Yıllık enflasyon haberleşme hizmetlerinde yükselirken, öbür alt kümelerde geriledi. Aylık enflasyon kira, haberleşme ve ulaştırma başta olmak üzere alt kümeler genelinde güçlendi.

Kira alt kümesinde aylık artış, kontrat yenileme oranının temmuz ayında artmasının da tesiriyle yüzde 7,04’e yükseldi, yıllık enflasyon yüzde 122,33 olarak gerçekleşti.

Haberleşme hizmetleri fiyatları telefon ve internet hizmetleri kaynaklı yüzde 5,46 arttı. Ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki üst istikametli seyirde akaryakıt fiyatlarındaki artışı takiben kent içi ve kara yoluyla şehirlerarası yolcu taşıma fiyatları tesirli oldu.

Lokanta-otel alt kümesi aylık enflasyonu (yüzde 3,33) bir evvelki aya kıyasla sonlu bir oranda artarken, bu gelişmede yemek hizmetleri öne çıktı ve otel fiyatlarında da yükseliş gözlendi.

Diğer hizmetler alt kümesinde, sigorta ve sıhhat hizmetleri görece yüksek fiyat artışıyla dikkati çekerken, paket çeşitlerde bir ölçü fiyat düşüşü izlendi.

Temmuz ayında, temel mal kümesi yıllık enflasyonu 12,37 puanlık düşüşle yüzde 38,25’e indi. Yıllık enflasyon, güçlü mallarda (altın hariç) daha bariz olmak üzere tüm alt kümelerde düştü.

Ayrıca mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, temel mal enflasyonunda ölçülü seyrin sürdüğüne işaret ediyor.

Dayanıklı mal (altın hariç) fiyatları döviz kuru ve iç talepteki görünümün yansımalarıyla hudutlu bir aylık artış (yüzde 0,62) kaydetti, yıllık enflasyon 15,50 puan düşüşle yüzde 31,39 olarak gerçekleşti.

Fiyatlar beyaz eşyada yüzde 1,99, öbür elektrikli ve elektriksiz konut aletlerinde yüzde 0,60 ve arabada yüzde 0,88 artarken, mobilyada yüzde eksi 1,82 geriledi.

Giyim ve ayakkabı fiyatları indirim döneminin tesiriyle yüzde 2,74 gerilerken, yıllık enflasyon 8,16 puan azalarak yüzde 38,71 oldu. Başka temel mallar alt kümesi fiyat artışı ise yüzde 2,34 ile geçen aylara kıyasla bir ölçü yükseldi.

ELEKTRİKTE ARTIŞ YÜZDE 38

Enerji fiyatları temmuz ayında yüzde 10 artarken küme yıllık enflasyonu 4,47 puan düşerek yüzde 80,11 olarak gerçekleşti. Meskenlerde elektrik fiyat artış oranı yüzde 38 oldu.

TL cinsi milletlerarası güç fiyatlarındaki gelişmeler yanında ÖTV ayarlaması sonrasında akaryakıt ve tüp gaz fiyatları aylık bazda sırasıyla yüzde 10,09 ve 9,10 artış kaydetti.

Şebeke suyu fiyatları ise aylık bazda yüzde 3,49 arttı. Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları temmuz ayında yüzde 1,83 artış gösterdi, yıllık enflasyon 9,17 puan düşerek yüzde 58,91 oldu.

Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 13,15 puan, işlenmiş besinde ise 5,54 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 57,35 ve 60,35 düzeylerinde gerçekleşti.

Taze meyve ve zerzevat fiyatları sıcak seyreden hava şartlarının da tesiriyle mevsimsel ortalamalarının üzerinde artış sergileyerek daha olumlu bir görünümü sınırladı.

Diğer işlenmemiş besin kümesinde, kümes hayvanları eti fiyatlarındaki gerileme devam ederken, kırmızı et fiyatları nispeten yatay seyretti. Böylelikle, mevsimsel olarak temmuz aylarında gerileme eğilimi sergileyen işlenmemiş besin fiyatları bu görünümün bilakis cari ayda yüzde 1,07 arttı.

İşlenmiş besinde aylık enflasyon yüzde 2,55 ile evvelki aya kıyasla hudutlu bir yavaşlama kaydederken, bu kümede ekmek-tahıllar kalemi yüzde 3,54 fiyat artışıyla öne çıktı.

TÜTÜNE AĞUSTOS AYINDA BİR VERGİ ARTIŞI DAHA

Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 5,84 yükseldi, yıllık enflasyon 8,05 puan düşüşle yüzde 59,88’e geriledi.

Yİ-ÜFE artışı kaynaklı maktu vergilerin otomatik olarak güncellenmesi, fiyatları üste çeken temel öge oldu.

Rapora nazaran, temmuz ayında tütün eserlerinde fiyatların vergi artışının gerektirdiğinden daha sonlu bir formda yükseltilmesiyle artışın bir kısmı ağustos ayına sarktı.

Alkollü içecek fiyatları ise vergi düzenlemesinin ima ettiğinden yüksek bir oranda arttı. Yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 1,94 artarken, yıllık enflasyon yüksek baz nedeniyle 8,72 puan düşerek yüzde 41,37 oldu.

Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, güç fiyatları yüzde 6,28 aylık artış ile öne çıktı, sağlam ve dayanıksız tüketim malları başta olmak üzere başka kümelerde fiyat artışlarının daha ölçülü seyrettiği izlendi.

Sektörler bazında incelendiğinde, fiyat artışları genele yayılırken, gaz, rafine petrol eserleri, su ve suyun arıtılması ve damıtılması, içecekler ile bilgisayar-elektronik ve optik eserlerin imalatı bölümleri öne çıktı.