Ocak-Nisan 2025 için gümrük vergisi oranları yüzde 27-36’dan yüzde 8-20’ye indi

Yerli üreticiden 1 Temmuz-30 Kasım 2024 periyodunda eser alımı yapacak yağ firmalarına, yağlık ayçiçeği tohumu ve ham ayçiçeği yağı ithalatında vergi kolaylığı sağlanacak. Lakin Ticaret Bakanlığı’nın gerekli hallerdeki ithalat yetkisi de devam edecek. Buna nazaran 1 Ocak-30 Nisan 2025’te 1 milyon ton ayçiçeği yahut bunun karşılığı 400 bin ton ham yağ ithalatı için firmalara tarife kontenjanı belirledi. 

Cumhurbaşkanı kararıyla bu ithalatta gümrük vergisi yağlık ayçiçeğinde yüzde 27’den yüzde 8, ham yağda yüzde 36’dan yüzde 20’ye indirildi.

DÜZENLEYİCİ YOK

Konuyla ilgili Cumhuriyet’in sorularını yanıtlayan dal temsilcilerinden Türkiye Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez “Fakat iç piyasadaki eser kaç liradan alınacak? Sorun burada. Zira kamunun düzenleyici kuruluşunun olmadığı devirde, ‘bu fiyatı üretici ile kendi aranızda çözün’ deniyor. Velhasıl üretici ithalatçı firmaların fiyata mahkûm olacak” derken Kırklareli Ziraat Odası Başkanı Ekrem Şaylan ise şu yorumu yaptı: “Ayçiçeği yurtdışında daha ucuz zira çiftçiye dayanaklar daha yüksek. Bu durumda buradaki tüccarlar ham yağ yahut çiçek olarak Türkiye’ye ithal ediyorlar. Lakin artık Türkiye’de üretileni almak zorunda oldular. Zira almazlarsa yurtdışından mal ithal edemeyecekler.”

ÜRETİCİ EN AZ 25 LİRA İSTİYOR

İktidarın ithalata dayalı siyasetleri Trakya’daki ayçiçeği üreticisini de zora soktu. Trakya, “günebakan” yahut “sarı gelin” olarak da isimlendirilen ayçiçeği üretiminde Türkiye’nin ambarı pozisyonunda bulunuyor. Lakin, ayçiçeği üretiminin yüzde 33’ünün yapıldığı Trakya’yı evvel 2022’de “çayır tırtılı” istilası, akabinde kuraklık vurdu. Üretici perişan olurken rekolte kaybı yaşandı. Üretim yüzde 42 düştü. Ayçiçeği ekim alanları ise 1990’da 7.2 milyon dekarken 2000’de 5.4 milyon dekara indi. 

YETERLİLİK YÜZDE 51’E DÜŞTÜ

2022’de ise 9.8 milyon dekarla en yüksek düzeyine ulaştı. Buna rağmen üretim ölçüsü yükselmedi. AKP’nin tarımdaki ithalata dayalı siyasetleri, Türkiye’nin her alanda olduğu üzere, ayçiçeğinde de kendi kendine yeterlilik oranını düşürdü. TÜİK’e nazaran Türkiye’nin ayçiçeğinde yeterlilik derecesi 2002’de yüzde 84.8 iken 2022’de yüzde 51.3’e indi.  

CHP Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun de petrolden sonra en çok döviz ödenen bölümün ayçiçeği yağı ve ayçekirdeği ithalatı olduğunu söyledi. Aygun, “Bu siyaset sonucu Türkiye dünya ayçiçeği ithalatında son 13 yıldır birinci. Ayrıyeten ham ayçiçeği yağı ithalatı Türkiye yem endüstrisinin belini kırmıştır” dedi. 

Trakya’da ayçiçeği hasadının yaklaştığını da işaret eden Aygun, ayçiçeği kilogram fiyatının en az 25 lira olması gerektiğini söyledi. Rusya’dan ithalat yapıldığını ve bu ithalatta esasen 25 liraya yakın ödeme gerçekleştirildiğini kaydeden Aygun ayrıyeten, fark ödemesi dayanağının de eser fiyatının yüzde 25-30’dan yüzde 4-7’ye düştüğünü belirtti.