Öpüşme eylemi insanlarda ne zaman ve nasıl evrimleşti: ‘Son tımar öpücüğü’

Yapılan yeni bir kapsamlı araştırmaya göre, insanlarda öpüşmenin büyük maymunlarda görülen tımar etme davranışlarından sevginin sembolik bir ifadesi olarak evrimleşmiş olabileceği dile getirildi.

Bir süre önce yapılan bir çalışma, öpüşmenin ‘köklü bir eylem‘ olduğu ortaya koyulmuş ve söz konusu bu eylemin yaklaşık 4 bin 500 yıl önce Mezopotamya‘da ortaya çıkmış olabileceğini saptamıştı. Günümüz Irak ve Suriye’sinde Fırat ve Dicle nehirleri arasında yaşayan erken insan kültürlerinden çıkarılan binlerce kil tablette, bu dönemlerde öpüşmenin romantik yakınlaşmanın bir parçası olarak görüldüğünü ortaya çıkmıştı.

Öpüşme eyleminin nerede ortaya çıktığına dair kapsamlı araştırmalar yapılsa da insanların bu şekilde sevgi iletişimine tam olarak nasıl başladığı tartışma konusu olmaya devam ediyor.

Bu tartışmaya ilişkin bir teoriye göre öpüşmenin, bakıcıların yavruları önceden çiğnenmiş yiyeceklerle beslediği ön çiğneme veya öpücükle besleme gibi besleyici bakım davranışlarından evrimleştiği düşünülüyor.

Bir diğer teori ise öpüşme eyleminin, potansiyel eşlerin sağlıklı olup olmadıklarını belirlemek için birbirlerini ağızdan tattıkları ve örnekledikleri ‘bir tür uyumluluk testi‘ olarak evrimleştiği ileri sürüyor.

‘Tımar edenin son öpücüğü’

Evolutionary Anthropology dergisinde yayımlanan yeni çalışmada bilim insanları, insanlardaki bu davranışın köklerini araştırmak için bu tür mevcut hipotezleri kapsamlı bir şekilde gözden geçirdi. Söz konusu çalışmada ayrıca insanlardaki öpüşme biçimleri ve işlev açısından benzer davranışların hayvanlar dünyasındaki paralellikleri de incelendi.

Araştırmacılar, tüylü maymunlardai tımar eyleminin, çıkıntılı dudaklar ve döküntüleri veya parazitleri temizlemek için hafif emme içerdiğini öne sürdü. İnsanlar daha az vücut kılına sahip olacak şekilde evrimleşirken, bilim insanlarının ‘tımar edenin son öpücüğü‘ olarak adlandırdıkları bu son eylemin ‘körelmiş bir eylem‘ olarak hijyenik önemi olmadan kalmış olabileceğini iddia etti.

Araştırmacılar çalışmada çıkıntılı dudaklar ve emme içeren bu eylemin, modern insan öpüşmesinin bağlamını ve işlevini yansıttığını dile getirdi.

Söz konusu çalışmada, “Büyük maymun sosyal davranışı, öpüşmenin, tımar edenin çıkıntılı dudaklarla tımar edilenin kürkünü veya derisini emerek kalıntıları veya bir paraziti yakaladığı tımar nöbetinin korunmuş son ağız teması aşaması olabileceğini düşündürmektedir” cümlesi yer aldı.

Araştırmada, bir zamanlar yakın sosyal bağları sağlamlaştırmak ve güçlendirmek için zaman ve emek harcanan bir ritüel olan bu eylemin, tımar edenin öpücüğünün bir güven ve bağlılık sembolüne dönüşene kadar kademeli olarak sürdürüldüğü dile getirildi.

Bu teori ile bilim insanları, öpüşmenin insan-maymun ataları arasında, ağaçlardan uzakta yerde önemli ölçüde zaman geçirmeye başladıklarında yerleştiğini düşündüklerini ifade ettiler. Araştırmacılar, bunun ancak antik iklim değişikliğinin ekolojiyi ormanlık habitatlardan daha kuru ve açık alanlara doğru kaydırmasından sonra gerçekleşmiş olabileceğini aktardı.