Patronlarda sessiz istifa dalgası

Tüm iş dünyasında bir ‘tükenmişlik’ krizine dikkat çekiliyor. Pandemi sonrasında globalde milyonlarca çalışanı etkileyen ‘büyük istifa dalgası’nın resesyonla birlikte üst kademelere doğru tırmanması da bunun göstergesi. Amerika’da birçok şirket istifaları önlemek için çalışana verme planı yaparken şimdi patronlar da sessiz istifanın kıyısında.

Geçtiğimiz aylarda otomotiv yan sanayinin ihracat şampiyonu şirketlerinden Fark Holding’in Yönetim Kurulu Başkanı Ahu Büyükkuşoğlu Serter’in yaptığı bir konuşma, başta reel sektör olmak üzere tüm iş dünyasında sosyal medyayı sarmış durumda. “Bu gerçeği fark etmemizi sağladı” notlarıyla paylaşılan konuşma videosunda Serter, “Sadece çalışanlar istifa etmiyor. Patronlar da sessizce istifa ediyor. Şirketlerini satıyorlar. Bu da bir istifa” diyor.

Serter’e Lizbon’daki bir toplantının sonrasında ulaştık. Hürriyet’e konunun detaylarını anlattı. Hissedarların ‘istifa’ sürecinin tüm dünyayı sardığını söyledi öncelikle. “Patronların istifa etmesinin çok fazla boyutu var. İş, sadece kâr ve para kazanmak değil, insan yönetimi boyutu da önemli. Son dönemde sıklıkla bahsedilen çalışan sadakatinin azalması, patronlarda duygusal yorgunluğa neden olabiliyor. Bu nedenle ‘duygusal istifaların’ arttığını söylemek mümkün” dedi.

BABANIN ŞİRKETİNDEN İSTİFA ETMEK

Bir ikinci nesil yönetici olarak Ahu Büyükkuşoğlu Serter’in dikkat çektiği başka bir konu da ‘babanın şirketinden istifa etmek’. Yani ikinci ya da üçüncü kuşak patronların şirketlerini satışa çıkarması, son dönemde daha fazla görülen bir durum.
Serter, bunun nedenlerinin her ülkede farklı olduğuna dikkat çekti. Nedenlerini de örnekler vererek anlattı:

“Türkiye’de üçüncü kuşağa aktarılan şirket sayısı çok değil. Genç bir ülkeyiz. Ama şunu söylemek mümkün, babalar ve dedeler ya yalnızdılar ya da bir-iki ortakları vardı. Bunu yönetmek daha kolaydı. Ama onların çocukları, torunları dahil oldu. Hissedar sayısının 30’lara kadar çıktığı şirketler var. Eğer liderlik iyi aktarılamamışsa top ortada kalıyor ve bu da yorğunluğa neden oluyor.

Avrupa’da örneğin Almanya’da patronların yaşlanması önemli bir neden. Orta ölçekli şirketlerin patronları yaşlandı ki bunlar 1 milyar ’luk şirketler. Ve bu patronlar 80 yaşına kadar şirketin başında kalıyor. Ya çocuğu yok ya da 60 yaşına gelene kadar ona devretmiyor. İkinci jenerasyon 60 yaşına gelince de ‘Gel CEO sen ol’ diyor. Ve ipler kopuyor. Satışlar çok artıyor.

Amerika gibi ülkelerdeki satışların nedeni ise dönüşüm yorgunluğu. Teknoloji, yapay zekâ şirketleri dönüşüme zorluyor ama buna ayak uyduramayan patronlar tıkanma aşamasına gelip şirketlerini satıyorlar.”

CEO KATINI TERK EDİYORLAR

ULUSLARARASI araştırmalar, 2024’te şirket birleşme ve satın alma işlemlerinde patlama olacağını söylüyor. Bu yıl sonuna kadar bin 200 şirketin el değiştirmesi bekleniyor.

Global ekonomik sıkıntılar, yetenek yönetimindeki zorluklar, yapay zekâ gibi teknolojilerin yarattığı değişim kaptan köşkünün huzurunu azalttı. Üst düzey yönetici yerleştirme şirketi Challenger, Gray and Christmas Inc. tarafından yayınlanan yeni bir rapora göre, 2023’ün ocak-eylül ayları arasında bin 400’den fazla CEO görevinden ayrıldı. Bu bir önceki yıla göre yüzde 50 artış demek. Ve bu kişilerin arasında ‘aileden’ olanlar da var. Araştırma 2024’te ise CEO kopuşlarında rekor kırılacağını söylüyor.

Deloitte tarafından yapılan bir araştırmaya göre de tepe yönetimin üçte biri sürekli olarak stres, yorgunluk, bunalma hissi, yalnızlık ve depresyonla mücadele ettiğini belirtiyor. Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu’nun (NBER) ekonomik gerilemelerin bir CEO’nun ömrünü ortalama 1.5 yıl kısalttığını ortaya koyan araştırması da istifalarda rol oynayan nedenlerden.

CİDDİ BİR ARTIŞ VAR

Şirketlerin birleşme ve satın alma süreçlerini yöneten Ventura Partners Ortağı Kerim Kotan, Ahu Büyükkuşoğlu Serter’in gözlemlerinin piyasada net bir şekilde görüldüğünü söyledi.

“Şirketini satmak isteyen patron sayısı ciddi şekilde arttı” diyen Kotan, bunun özellikle 60 yaş üstü patronların firmalarında gözlendiğini vurguladı. Kotan, “Bu şirketlerde ikinci jenerasyonun şirketi devam ettirmek istemediğini görüyoruz. Ancak şöyle bir sıkıntı var. Satmak isteyen çok, almak isteyen ise beklenen fiyatları vermiyor. 2015 öncesi fiyatlar yok. Birikmis bir sirketini senelerdir satmak isteyip de adil fiyattan alici bulamayan sirket patronu stoku var. İyi fiyat bulan hemen satacak” ifadelerini kullandı.