Serebral Palsi’ye yapay zekayla erken teşhis

İTÜ Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi Yapay Zeka ve Veri Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hatice Köse, Fransa’daki Sorbonne ve İtalya’daki Fondazione Stella Maris Üniversitesi ile birlikte serebral palsili bebeklerin tedavisinde kullanılacak yapay zeka destekli oyun seti hazırlıyor. Bu set sayesinde bebeklerin, serebral palsi tanısı alması ve tedavi süreçleri hızlanacak.

ERKEN YAŞLARDA TEŞHİS KONULABİLECEK
Projede şu an veri analiz sürecinde olduklarını dile getiren Prof. Dr. Köse, hazırlanan oyun setiyle ilgili şunları söyledi:

“Projede sensörlerle zenginleştirilmiş bebek yatağı ve oyuncaklar var. Bu bebek yatağında ya da bu sensörlü oyuncaklarla oynayan bebeklerden elde ettiğimiz verileri işliyoruz. Yapay zeka da bu verilerden birtakım çıkarımlar yapıyor. Bebeklerin her türlü hareketleri, çıkardıkları sesler ve yüz ifadelerinin hepsini değerlendirip bu çocuklara ait belli bir örüntü var mı diye bakıyoruz. Aynı zamanda bu çocuklar aileleriyle olan iletişim şekillerini de analiz ediyoruz. Bunların hepsi serebral palsili bebeklere erken yaşlarda teşhis konulmasına yardımcı olacak.

YAPAY ZEKA BİR SONUÇ ÇIKARACAK
Bu verilerin değerlendirilmesi konusunda Fransa’daki Sorbonne ve İtalya’da da Fondazione Stella Maris Üniversitesi ile çalışıyoruz. Almanya’dan bir kurum da bu çalışmanın etik düzenlemesini yapıyor. İtalya’da bu çalışmanın ilk aşaması tamamlandı. Oradan gelen verilerle çalışmayı sürdürüyoruz. Bir sonraki aşamada hem İtalya hem de Fransa’da klinik deneyler yapılacak. Buradan gelen sonuçları da analiz edeceğiz. İlk aşamada elde edilen bulgularla çalışmada kullandığımız elektronik oyun matını ve oyuncakları da güncelleyeceğiz. Çocuklarla yapılan her çalışmada olduğu gibi bunda da var olan oyuncakla çocukların belli bir süre oynaması gerekiyor. Oynadıktan sonra o veriler bizim tarafımızdan işleniyor. Bebeklerin hareketlerini Fransızlar, yüz ifadelerini ve baktıkları yönü de biz analiz ediyoruz. Projenin sonunda elde ettiğimiz verileri bir araya toplayarak bir yapay zeka modeli kurgulayacağız.”

TEDAVİ SÜRECİNİ HIZLANDIRACAK
Normalde bir uzmanın tanı ve tedavi sürecinde ilgili bebeklerin videolarını saatlerce izlemesi gerektiğini ve bebeğin davranışlarından bir çıkarım yapması gerektiğini belirten Köse, şöyle devam etti:
“Biz bu videoları onlar için izleyip gerekli verileri çıkarıyoruz. İlerde bu tür çıkarımlar teşhis sürecinde çok yararlı olacak ve tedaviyi hızlandıracak. Klinik testlerin tamamlanmasının ardından da verilerin ışığında kullanıma hazır bir oyun ve sensörlü oyuncak seti hazır olacak. Bununla ilgili yapay zeka modellerimizi de oluşturacağız. Bu sistem ilk etapta kliniklerde ya da hastanelerde kullanılabilecek. Veriler çıktığında bu doktorun telefonuna iletilebilir ya da ona sesli bir şekilde bildirebilir. Bu tamamen ihtiyaca göre tasarlanabilecek.

Türkiye’de şu an yaklaşık 300 bin serebral palsi tanısına sahip insan bulunuyor. 3-18 yaş grubunda ise bu sayı 108 bin. Projenin ilerleyen dönemlerinde Türkiye’de serebral palsili bebeklerin ebeveynleriyle de bir çalışma yapmayı düşünüyoruz. Bu sayede ebeveyn davranışlarının bu sürece olan etkisini görebiliriz.”

SEREBRAL PALSİ NEDİR?
Beyin henüz gelişme aşamasındayken meydana gelen hasar sonrasında gelişen serebral palsi rahatsızlığında, belirti ve bulgular genellikle okul öncesi dönemde görülmeye başlıyor. Bunlar, anormal refleksler, duruş ve yürüme bozukluğu gibi belirtiler olabiliyor. Hastalık adını beyin anlamına gelen serebral ve hareket zayıflığını anlatan palsi kelimelerinden alıyor. Serebral palsi ya da diğer bir ifadeyle beyin felci, temel olarak kasların hareketini ve kişinin motor becerilerini etkiliyor.

EELISA’NIN İLK ‘ÇEŞİTLİLİK’ ÖDÜLÜNÜ ALDI
Avrupa Mühendislik, Öğrenim, İnovasyon ve Bilim Birliği (European Engineering Learning Innovation and Science Alliance – EELISA) tarafından 2023 yılında hayata geçirilen EELISA Çeşitlilik Ödülü’nün ilk kazananı Prof. Dr. Hatice Köse oldu. Prof. Dr. Köse, geçtiğimiz yıl 5-6 Ekim tarihlerinde Bükreş’te gerçekleştirilen ödül töreninde, ‘Engelli çocuklar için yapay zekâ tabanlı yardımcı sistemler geliştirilmesi’ başlıklı ‘iyi uygulama’sıyla (good practice) ödülünü aldı.