Siyasetin simge ismi Kemal Anadol, 6-9 Eylül’de düzenlenecek tüzük kurultayı öncesi ileti verdi:

CHP 6-9 Eylül’de harikulâde kurultay toplayarak tüzüğünü değiştirmeye hazırlanıyor. Biz de tüzük ve kurultay denince CHP’de akla birinci gelen isimlerden Kemal Anadol’la, CHP’nin dününü ve bugününü konuştuk. Hem siyasetçi ve hem de hukukçu kimliğinden yararlanarak CHP’deki tüzük tartışmalarına ışık tutmasını istedik.

Tüzük kurultayının, manasını ve ehemmiyetini kıymetlendirir misiniz?

CHP tüzüğü partinin anayasasıdır. Çok partili yaşama geçildiğinden bu yana partinin tüzük yapısı inişli çıkışlı ve tartışmalı bir seyir izlemiştir. Parti içi demokrasiyi gerçekleştirmek ve tartışmalara son vermek üzere sayın Özgür Özel’in kurultayı toplaması manalıdır.

‘TEK ADAM MODELİ’

CHP tarihinde kurultaylar ve tüzük tartışmalarıyla ilgili neler söylersiniz?

Yürürlükteki tüzük parti içi demokrasiyi olanaksız kılan bir nitelik taşıyor. Merhum genel liderimiz Deniz Baykal son periyodunda yeni bir genel merkez yapısı oluşturmak istemişti. Buna göre genel başkan, parti meclisi (PM) içinden istediği bireyleri genel lider yardımcısı olarak atayacak onları değiştirme/azil yetkisine sahip olacaktı. CHP geleneğinde çok değerli yeri olan genel sekreterlik ise bir tıp yazışma müdürlüğüne dönüştürülüyordu. Baykal bu değişiklikle ilgili bir hukuk kurulu oluşturdu. Kurul Lider Sav, Oya Araslı, Atilla Sav, Orhan Eraslan, İsmet Atalay, Hakkı Süha Okay ve benden oluşuyordu. Kurul bu teklife karşı çıktı. Bu yapı AKP tüzüğünde tıpa tıp yer alıyordu. Tek adam modeline nazaran uyarlanmıştı ve antidemokratikti. Bu model tartışmalara rağmen kabul edildi. Yürürlüğe girmeden malum kaset olayı ortaya çıktı ve Baykal istifa etti.

‘PARTİ İSTİKRARI ZEDELENDİ’

Kemal Kılıçdaroğlu’nun genel lider seçildiği 33. olağan kurultayda önerge oybirliğiyle kabul edildi. Bu defa organlar tüzüğün eski haline nazaran seçildiler. Lakin periyodun Yargıtay Cumhuriyet başsavcısı 2008 değişikliğini antidemokratik bulup iptali için dava açması gerekirken uygulanmasını dayatıyordu. Sayın Kılıçdaroğlu 3 Kasım 2010’da toplanan PM krizinde 2008 değişik-liklerini uygulayarak yeni yöneticileri seçti. 34. kurultaydan bu yana da bugünkü antide-mokratik tüzük uygulan-maktadır. O tarihten günümüze 350’ye yakın PM üyesi ve yüzü aşkın genel lider yardımcısı değişmiştir. Bu tek adam idaresine yol açan bir manzaraya neden olmuştur. Ne İnönü ne Ecevit ne Baykal ne Çetin ne de Öymen periyodunda görülmeyen bu sayılar partideki istikrarı da zedelemiştir. Bu değişmelidir.

Sizin “CHP yine yapılan-dırılmalıdır” başlıklı bir çalışmanız var. Bu çalışmayı özetler misiniz?

O kitapçığı 10 Haziran 2020’de yayımladım ve genel liderle yöneticilere gönderdim. Lakin bir cevap alamadım. Kitapçıkta devam eden yapısal problemlerle tahlilleri yer alıyordu. Sağlıklı olmayan yapı şöyle işliyor. Atanmış belediye liderleri delege seçimlerinden başlayarak ilçe, vilayet kongrelerine el atıyor. Kurultay delegelerini istenen doğrultuda seçtiriyor. Genel başkan ve parti meclisini de bu delegeler seçiyor. Bu defa belediye lideri ve milletvekillerini de aynı parti oligarşisi belirliyor. Ben bu süreci “Saadet Zinciri” olarak adlandırıyorum. Bu durumda parti içi demokrasiden kelam açmak olanaksızdır. Bu zincir kırılmalıdır. Sürecin ana nedeni delege sistemidir. Delege sisteminden üyelik sistemine geçilmedikçe bu hastalıklı yapı devam edecektir. Eskisi gibi kurultay parti meclisini, PM de merkez yönetim kurulu ile genel sekreter ve genel saymanı seçmelidir. Kongrelerde çarşaf liste zarurî olmalıdır.

Bugünkü tartışmalarda en çok üyelik, önseçim, devir sınırlaması, cinsiyet ve gençlik kotası üzere hususlar öne çıkıyor. Siz bu mevzularda neler düşünüyor?

Bilinenin tersine yürürlükteki Siyasi Partiler Kanunu ve CHP tüzüğünde temel olan adayların tüm üyelerle seçilmesidir. Yasaya nazaran genel merkezlerin yalnızca yüzde 5 kontenjan hakkı vardır. Yani önseçim temel, merkez yoklaması istisnadır. 12 Eylül’den sonra bu piramit aksine çevrilmiştir. 12 Eylül öncesi CHP’de bu yüzde 5 oran Hasan Esat Işık, Hikmet Çetin, Altan Öymen, Ahmet Taner Kışlalı, Haluk Ülman, Alev Coşkun, Erol Çevikçe üzere isimler için kullanılmıştı. Bu sayı kafidir ve aşılmamalıdır. Artık önseçim tartışmaları son bulmalıdır. Kadınlar ve gençler parti okulunda eğitilen donanımlı ve örnek siyasetçi olmalıdırlar. Fermuar sisteminin uygulanması gerekir. Gençlik kollarından gelen bir siyasetçi olarak söylüyorum, gençler her kademede yer almalıdır.

CHP’nin kurultayının seçimli bir yarışa dönüştürülebileceği beklentileri var. Ne söylersiniz?

İktidara yürüyen bir partinin tüzük kurultayında imza toplayarak seçim istemek özür dileyerek söylüyorum abesle iştigaldir. CHP seçmene itimat vermeli, iç tartışmalarla bu inancı sarsmamalı, bilhassa eğitim, sıhhat, tarım, dış siyaset ve ulusal gelirin adil dağılımındaki tahlil tekliflerimiz halka anlatılmalıdır.

‘SADECE POLEMİĞE GİRMEK KÂFİ DEĞİL’

Dünyada öbür sol-sosyal demokrat partileri de yakından izliyorsunuz. Bu bağlamda CHP gibisi partilerin örgütsel yapılanmalarında ve tüzüklerinde ne üzere yenilikler, değişiklikler var? CHP, bu uygulamalardan nasıl yararlanabilir?

Günümüzde Yunanistan’dan İngiltere’ye, muhafazakârlardan sosyalistlere bütün partiler delege sistemini terk etmişlerdir. Partinin genel liderinden başlayarak tüm organlarını üyeler seçmektedir. 2011 yılında François Hollande Sosyalist Parti’nin önseçiminde üyelerden yüzde 56 oy alarak cumhurbaşkanı adayı oldu ve genel seçimleri o denli kazandı. Artık Türkiye’den öbür delege sistemini uygulayan çağdaş bir parti yoktur. Bu durumda üyelik çok değerli hale geliyor ve onu kurumlaştırmak gerekiyor. Bu da gerçek anlamda parti okulu kurmakla gerçekleşir.

‘İDEOLOJİSİZ MUVAFFAKİYET OLMAZ’

Okulun müfredatını siyaset bilimcisi, sosyolog, ekonomist, hukukçu ve tecrübeli parlamenterle belediye liderinden oluşan bir konsey belirlemelidir. Okulun bölgelerde ve vilayetlerde de çalışması sağlanmalıdır. Birinci ve kısa evrede seçme ve seçilme hakkına sahip olmak isteyenler, ikinci ve orta erimde ilçe ve vilayet yöneticileri, son aşamada da belediye başkanı ve milletvekili adayları eğitilmelidir. Okulda seçim hukuku, genel iktisat ve hukuk bilgileri ve en önemlisi Cumhuriyet ve parti tarihi öğretilmelidir. İdeolojisi olmayan bir parti başarılı olamaz. Yalnızca karşı partilerle polemiğe girmek kâfi değildir. Halka ülke sıkıntılarını nasıl çözeceğimiz somut örneklerle anlatılmalıdır. Partinin ideolojisi ön planda olmazsa boşluğunu etnikçilik, mezhepçilik ve hemşerilik doldurur.

KEMAL ANADOL KİMDİR?

Kemal Anadol, siyasetçi, avukat ve yazardır. TBMM 15 ve 16. periyot CHP Zonguldak milletvekilliği, 18, 22 ve 23. periyot CHP İzmir milletvekilliği misyonlarında bulunmuştur. Barış Derneği Genel Başkanvekili misyonu nedeniyle, 12 Eylül periyodunda yargılanmış ve uzun müddet cezaevinde kalmıştır. Son milletvekilliği periyodunda CHP küme başkanvekili olarak misyon yapan ve bu istikametiyle kamuoyunda tanınan Anadol, Kemal Kılıçdaroğlu’nun genel lider seçildiği CHP’nin 33. olağan kurultayının divan başkanlığını yapmıştır. Anadol’un siyaset ve edebiyat alanında yayımlanmış çok sayıda yapıtı bulunuyor.