Sudan barış görüşmeleri başlıyor: Nüfusun yarısından fazlası açlıkla karşı karşıya

ABD arabuluculuğundaki görüşmeler, Sudan ordusu ile paramiliter küme Süratli Dayanak Kuvvetleri (RSF) ortasındaki yaklaşık bir buçuk yıllık iç çatışmanın akabinde geliyor.

RSF’yi desteklemekle suçladığı Birleşik Arap Emirlikleri’nin gözlemci olarak katılmasına karşı çıkan Sudan hükümeti, görüşmelerde temsil edilmeyecek.

Ancak ABD, hem Birleşik Arap Emirlikleri’nin hem de Mısır’ın, muhtemel bir ateşkesin geçerli olmasını sağlamak için görüşmelere katılması gerektiğinde ısrarcı.

ABD’nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello, “Şu ana kadar Suriye ordusu katılmayı kabul etmedi. Yeniden de memleketler arası ve teknik ortaklarımızla birlikte Sudan halkını desteklemek için her seçeneği gözden geçirmeye devam edeceğiz. RSF şartsız katılmayı kabul etti” dedi.

10 gün kadar sürmesi beklenen görüşmelere Suudi Arabistan ve İsviçre mesken sahipliği yaparken, Afrika Birliği, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Birleşmiş Milletler gözlemci olarak katılıyor.

Sudan’daki çatışma, dünyanın en makus insani krizlerinden birini tetikledi.

Çatışmalar ülkedeki beş şahıstan birinin meskenlerini terk etmesine neden oldu, on binlerce kişi ise hayatını kaybetti. Ülke genelinde 25 milyondan fazla kişi, yani nüfusun yarısından fazlası, açlıkla karşı karşıya.

ÇATIŞMALAR NASIL BAŞLADI?

Savaş, silahlı kuvvetlerin iki kesiti ortasındaki güç arbedesinin çatışmaya bürünmesiyle başşehir Hartum’da 15 Nisan 2023’te başladı.

Ekim 2021’deki darbeden bu yana bir generaller kurulu tarafından yönetilen Sudan’da uyuşmazlığın merkezinde iki askeri yetkili var.

Silahlı kuvvetlerin başı ve fiilen ülkenin devlet başkanı olan General Abdulfettah el-Burhan.

Ve onun yardımcısı ve Süratli Destek Güçleri’nin (RSF) lideri General Mohamed Hamdan Dagalo. Daha çok ‘Hemedti’ olarak biliniyor.

Ülkenin gittiği istikamet ve sivil idareye geçiş süreci konusunda fikir ayrılığına düştüler.

Ana uyuşmazlık noktalarından biri, 100 bin kişilik RSF’yi orduya dahil etme planları ve daha sonra yeni gücü kimin yöneteceğiydi.

RSF’nin kökenleri, Darfur’da isyancılarla zalimce savaşan berbat şöhretli Cancanvid milislerine dayanıyor.

2013’te El Beşir kümesi yarı organize bir paramiliter güce dönüştürdü ve önderlerine askeri rütbeler verdi.

Kuruluşundan sonra General Dagalo, Yemen ve Libya’daki çatışmalara müdahale eden ve Sudan’ın kimi altın madenlerini denetim eden bir paramiliter güce dönüştü.

Ayrıca insan hakları ihlalleriyle suçlanıyor.

ÜLKEYİ NEDEN ORDU YÖNETİYOR?

Bu çatışma, 2019’da uzun müddettir görev yapan Devlet Başkanı Ömer El Beşir’in devrilmesinin akabinde yaşanan tansiyonlu sürecin devamı.

El Beşir, yaklaşık 30 yıl süren iktidarına son verilmesi davetinde bulunan kitlesel sokak protestolarının akabinde ordu darbesiyle devrildi.

RSF ve Sudan ordusu El Beşir’i devirmek için birlikte hareket etti.

Ancak siviller, demokratik idareye geçiş planında yer almayı talep etmeye devam etti.

Daha sonra ortak bir askeri-sivil hükümet kuruldu, lakin bu, Ekim 2021’de öteki bir darbeyle devrildi.

Ve o vakitten sonra Orgeneral El-Burhan ile General Dagalo ortasındaki rekabet kızıştı.

Sudan Afrika’nın üçüncü büyük ülkesi ve jeopolitik açıdan kıymetli bir bölgede yer alıyor. Tıpkı vakitte her biri Hartum siyasetiyle iç içe geçmiş güvenlik sıkıntıları olan yedi ülkeyle hudut komşusu.