Tarlada buldukları sikkeler hayatlarını değiştirdi: Bedeli 191 milyon liradan fazla! Bugüne kadar keşfedilmiş en büyük hazine

Hep birlikte bir tarlanın ortasına toplanmış buldukları gümüş sikkelere bakıyorlardı. Toprağın altından bir düzine kadar sikke çıkmıştı. Adam Staples, Orta Çağ’a ilişkin olduğunu varsayım ettiği bu sikkelerin değerli olduğunu hissediyordu.

Takvimler o sırada 2019 yılını gösteriyordu. Staples, yeni aldığı metal detektörünü test etmek için 6 arkadaşıyla birlikte bir keşif günü organize etmişti.

Aslına bakılırsa Staples detektörle kıymetli metaller arama hobisini uzun yıllardır sürdürüyordu fakat şimdi pek büyük sonuçlar elde edememişti. Ne var ki o gün hem Staples hem de arkadaşları buldukları sikkelerin hayatlarını değiştireceğini hissetmişti. Yalnız tarlanın sahibi onlarla tıpkı fikirde değildi.

Staples, The New York Times’a yaptığı açıklamada, tarla sahibiyle ortalarında eğlenceli bir konuşma geçtiğini belirterek, “Ona Hastings Muharebesi’ni anlatıyordum. Lakin o bulduğumuz ince metal modüllerinin sikke olduğuna bile inanmıyordu” dedi. Hiç ikna olmadığı halde hazine avcılarına eski bir kovayı ödünç veren tarla sahibi, “Devam edin bakalım” diye konuşmuştu.

İNGİLTERE’DE BUGÜNE KADAR KEŞFEDİLMİŞ EN KIYMETLİ HAZİNE

Staples ve arkadaşlarının İngiltere’nin Somerset kentinde 5 yıl önce bulduğu bu sikkeler, günümüzde “Chew Vadisi istifi” olarak biliniyor. Daha da değerlisi yetkililer bu sikkelerin İngiltere’de bugüne kadar keşfedilmiş en bedelli hazine olduğunu açıkladı.

Sikkeler geçtiğimiz günlerde bağımsız bir hayır kuruluşu Güney Batı Miras Fonu tarafından 4,3 milyon sterlin (bugünün kuruyla 5,58 milyon dolar yahut 191,3 milyon TL) karşılığında satın alındı. Bu para Staples, arkadaşları ve tarlanın sahibi ortasında bölüşülecek.

Metal detektörü hobisinin sonucu olarak, ender sikkeler ve antik eserler alanında müzayedecilik yapan Staples, daha ikinci sikkeyi topraktan çıkardıklarında değerli bir şey bulduklarına emin odluğunu belirterek, “Her ne olursa olsun, 1 sterlinlik bozuk para bile olsa, aygıt ikinci kere öttüğünde ‘Bir tane daha mı var?’ diyorsunuz. İnsan her vakit bir hazine bulmuş olabileceğini hissediyor” dedi.

KRİTİK PERİYODA İLİŞKİN SİKKELER

Staples ve arkadaşları toplam 2.584 adet gümüş sikke buldu. Arkeoloji lisanında “istif” olarak isimlendirilen bu türlü buluntular, antik devirlerde güvenlik gayesiyle toprağa gömülen obje koleksiyonlarını tanım ediyor.

Bulunan sikkeler, Britanya tarihinin kritik bir devri olan 1060’ların sonuna ilişkin. Şöyle ki 1066 yılında Hastings Muharebesi’nde Anglo-Sakson Hükümdarı 2’nci Harold, Fatih William’ın liderliğindeki işgaldi Norman güçlerine yenilmişti.

Chew Vadisi istifinde bulunan sikkelerde hem Harold’ın hem de William’ın yüzleri görülüyor. Bu da hazinenin İngiltere’nin hükümdarlarının değiştiği bir devirde toplanıp gömüldüğü manasına geliyor.

British Museum’da hazine sicil memuru olarak vazife yapan Ian Richardson, “Üstlerinde nerede üretildiklerine, nerede basıldıklarına ve basılmalarından sorumlu kişinin kim olduğuna dair bilgiler var” dedi.

HAZİNE BULMANIN KURALLARI ÇOK SIKI

İngiltere maddeleri yeterince, bu türlü buluntuların “hazine” olarak nitelendirilebilmesi için 300 yıldan eski olması ve en azından yüzde 10 oranında bedelli metal içermesi gerekiyor. Tek bir sikke hazine sayılmıyor lakin tıpkı yerden iki sikke çıkması buluntuyu hazine kapsamına sokuyor. Bu türlü bir hazine bulan şahısların devlet yetkililerine haber vermesi gerekiyor. Uzun ve zahmetli süreçlerin akabinde bulguların kime ilişkin olacağı belirleniyor.

Bu kurallara hâkim olduğunu belirten Staples, Chew Vadisi istifiyle ilgili olarak derhal tanıdığı bir memuru bilgilendirdiğini, teyit sürecinin 5 yıl sürdüğünü belirtti.

Öte yandan Staples ve arkadaşları kadar bilgili ya da tarihe saygılı olmayanlar da var. Metal detektörüyle araştırma yapmaya ait kurallar ülkenin farklı bölgelerinde farklılık gösterebiliyor. Yanı sıra buluntuları yetkililere olması gerektiği halde bildirmeyenler hukuksal yaptırımlarla karşı karşıya kalabiliyor.

AMAÇ KARABORSAYA DÜŞMESİNİ ÖNLEMEK

Özel mülkiyete ilişkin yerlerde, arazi sahibinin müsaadesi varsa metal detektörüyle arama yapılabiliyor. Lakin bulunan muhtemel hazinelerin lokal yetkililere bildirilmesi gerekiyor. Bulunan yapıtın hazine olduğu katılaşırsa, mülkiyeti İngiltere hükümetine geçiyor. Hükümet hazinenin müzelere satışını yönetim ediyor. Satıştan elde edilen gelir, arazi sahibi ve detektör sahipleri ortasında bölüşülüyor.

Richardson, yasa gereği buluntuların bulan ya da arazinin sahibi olan şahsa ilişkin olmadığını lakin yapılan ödemenin bu şahıslara emeklerinin karşılığında verilen bir ödül mahiyetinde olduğunu söyledi. Bu ödemelerin piyasa pahasına denk olarak belirlenmesinin emeli ise hazinelerin karaborsaya düşmesine mani olmak.

Süreç vakit zaman baş ağrıtan sonuçlar doğurabiliyor. Örneğin 2019’da iki kişi ülkenin Batı Midlands bölgesinde Viking devrine ilişkin bir istif bulmuş, bu bulguyu yetkililere bildirmeyip el altından satmaya çalıştıkları gerekçesiyle yargılanıp cezaevine gönderilmişti.

ÇEKTİKLERİ ZAHMETE DEĞDİ

Dahası bulunan yapıtların kıymeti arttıkça bölüşmek de bir sorun haline geliyor. Hatta bu nedenle kanlı bıçaklı olanlar bile var.

Staples, “Yeni tanıştığım bireylerle ava çıktığımda birinci sorduğum soru ‘Bulduklarımızla ne yapacağız?’ olur. Bence herkesin halini en baştan bilmek önemli” dedi.

Chew Vadisi istifinden çıkan sikkeler, İngiltere’nin çeşitli yerlerindeki müzelerde sergilendikten sonra kalıcı olarak Somerset Müzesi’ne götürülecek.

Staples, ulaştıkları sonucun uğraşmalarına değdiğini belirterek, “Zahmetli fakat yanlışsız halde hareket edildiğinde herkes Norman periyodu pastasından bir kesim alabilir” dedi. Hazineden aldığı hisseyle kendisine bir mesken aldığını vurgulayan Staples, “Hiç şikâyetim yok. Mükemmel bir sonuç oldu” dedi.

The New York Times’ın “How 7 Friends Testing a Metal Detector Made Britain’s Most Valuable Treasure Find” başlıklı haberinden derlenmiştir.