Telegram soruları… ‘İfade özgürlüğü taciri’ neden tutuklandı

Rusya’nın Mark Zuckerberg’i olarak anılan, dünyanın en büyük ikinci haberleşme uygulaması Telegram’ın kurucu ve yöneticisi Pavel Durov, 25 Ağustos’ta Fransa’da gözaltına alındı. Fransa adaletinin 12 farklı suçlama yönelttiği Durov’un tutuklanması bir anda dünyanın en çok konuştuğu bahislerden biri oldu.

1. PAVEL DUROV KİMDİR?

1984 yılında Sovyetler Birliği’nde doğan Durov, şimdi 4 yaşındayken ailesiyle birlikte İtalya’ya taşındı. Aile, Sovyetlerin dağılmasından sonra memleketlerine geri döndü. Durov, Zuckerberg’in Facebook’undan ilham alarak 2006’da ‘Vkontakte’ (VK) uygulamasını geliştirdi. VK’nın kısa müddette popülerleşmesi Kremlin’in de dikkatini çekti. 2011’de Rus hükümeti Durov’a ültimatom vererek uygulamanın bilgilerini paylaşmasını istedi. Durov, bu esnada Telegram üzerinde çalışıyordu.

2. RUSYA’YI NEDEN TERK ETTİ?

VK’yı satmayı kabul eden Durov, 2013 Aralık ayına gelindiğinde Telegram yüzünden köşeye sıkıştı. Ukrayna’da Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç idaresinin ‘Maydan’ olayları yüzünden devrilmesi üzerine Rus istihbaratı Durov’un kapısını tekrar çaldı; bu defa Yanukoviç aksisi kümelerin yazışmalarına erişim istedi. Durov, işbirliğini redderek Rusya’yı terk etti ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne yerleşti.

3. TELEGRAM NASIL BÜYÜDÜ?

Diğer uygulamalardan farklı olarak 200 bine kadar kullanıcının dahil olabildiği sohbet kümelerine sahip olan Telegram’ın büyümesini hızlandıran asıl gelişme, 2021’de başlayan Ukrayna işgali oldu. Hem Rus hem de Ukraynalı devlet görevlilerinden cephedeki askerlere kadar savaşla ilgili gelişmeler Telegram üzerinden paylaşıldı. Uygulama dünya çapında bir milyar kullanıcıya ulaştı.

4. FRANSA’YA NEDEN GİTTİ?

Verileri ne Rusya’yla ne de Avrupa ve ABD’yle paylaşan Durov, tüm kontrol sistemleri dışında kalan bir sanal imparatorluk kurdu. Batı’da siyaset yapıcılar ve güvenlik araştırmacıları, uygulamanın “terör propagandası, çok sağcılık, uyuşturucu ticareti, çocuk pornografisi ve silah satışı” için bir cennet haline geldiğini söylemeye başladı. Uzun müddettir Batı istihbaratı tarafından izlenen Durov ise tutuklanma riskine rağmen geçen cumartesi günü uçağıyla Paris’e gitti.

5. BAKÜ’DE NE İŞİ VARDI?

Gözaltına alınabileceğini bilmesine karşın Paris’e neden gittiği anlaşılmayan Durov’un, kısa mühlet evvel Azerbaycan’ın başşehri Bakü’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmeye çalıştığı tez edildi. Putin ile şahsen görüşme talebi reddedilen Durov’un, rotayı Paris’e çevirdiği belirtildi. Durov’un Fransa’ya Putin’den korunmak için gittiği savlar ortasında.

6. ARTIK NE OLACAK?

Durov’a terörizme dayanak, uyuşturucu kaçakçılığı, kara para aklama, çocuk cinsel istismarına dair malzeme satışı dair 12 farklı suçlama yöneltilirken pazartesi akşamı itibariyle gözaltı mühleti 48 saat daha uzatıldı. Hatalı bulunması durumunda 20 yıla kadar mahpus yatabileceği belirtiliyor. Kendisini söz özgürlüğü savaşçısı olarak nitelendiren Durov’un tutuklanmasında sadece Avrupa’nın değil; Rus milyarderin “el altından Moskova’nın çıkarları için çalıştığını düşünen” Washington idaresinin de tesiri olduğu kestirim ediliyor. Öte yandan Telegram’ın sekteye uğramasının Ukrayna-Rusya savaşını da etkileyeceği, zira tarafların büyük ölçüde bu uygulamadan haberleştiği belirtiliyor.

‘100 ÇOCUĞUN BABASIYIM’

15 milyar dolara yakın serveti bulunduğu iddia edilen 39 yaşındaki Pavel Durov’un çocuk sahibi olma konusunda takıntısı olduğu biliniyor. 15 yıl evvel bir arkadaşının sperm donorü olmasını rica etmesinin akabinde nizamlı sperm bağışında bulunduğunu açıklayan Durov, 100’den fazla çocuğun biyolojik babası olduğunu öne sürmüştü.

ARKADAŞININ PAYLAŞIMLARI MI YAKALATTI

Rus milyarderin Fransa’da tutuklanmasının yankıları sürerken, arkadaşı Juli Vavilova’nın toplumsal medyada yaptığı paylaşımlar dikkat çekti. Vavilova’nın (24) Durov ile Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan’dan bir arada pek çok imgesini paylaştığı ortaya çıktı. Durov’un istihbarat servisleri tarafından izlendiği değerlendirildiğinde bu paylaşımların “bilgi aktarımı” yerine geçtiği yorumları yapıldı.