Tiran’da Vatikan Modeli: Arnavutluk Bektaşi Devleti kuracak

Balkan ülkesi Arvanutluk, 13. yüzyılda Türkiye topraklarında kurulmuş Şii Sufi tarikatı Bektaşilerin dini anlayışıyla yönetilecek hâkim bir mikro devlet kurmaya hazırlanıyor. Amerikan New York Times gazetesine konuşan ülkenin Başbakanı Edi Rama kuruluşa dair planları gelecek yıl açıklayacaklarını ve emellerinin “Arnavutluk’un gurur duyduğu İslam’ın hoşgörülü bir versiyonunu” teşvik etmek olduğunu söyledi.

“Baba Mondi” olarak tanınan Bektaşi dervişi Edmond Brahimaj

TASARI HAZIRLANIYOR

Başkent Tiran’da 109 dönümlük bir arazi üzerine kurulması planlanan devlet, tıpkı Vatikan üzere kendi yönetimine ve pasaportuna sahip olacak. Memleketler arası avukatlar da dahil olmak üzere hukuk uzmanlarından oluşan bir grup, yeni devletin hâkim statüsünü tanımlayan bir yasa tasarısı hazırlıyor. Tasarının Rama’nın iktidardaki Sosyalist Partisi tarafından denetim edilen Parlamento tarafından onaylanması gerekiyor. Hayata geçmesi halinde hangi ülkelerin Bektaşi devletinin egemenliğini tanıyacağı şimdi meçhulken, Rama İran’dan gelebilecek reaksiyonla de ilgilenmediğini belirtiyor. Arnavutluk, 2022’de devlet kurumlarına düzenlenen siber taarruzların gerisinde olduğu gerekçesiyle İran’la diplomatik münasebetleri kesmişti. Yeni devletin başkanlığını, “Baba Mondi” olarak tanınan Bektaşi dervişi Edmond Brahimaj üstlenecek. “Allah hiçbir şeyi yasaklamaz; bu yüzden bize akıl verdi” diyen Baba Mondi’nin devletinde dini müsamaha temel olacak. Alkol yasağı uygulanmayacak, bayanların istedikleri üzere giyinmelerine müsaade verilecek ve hiçbir ömür üslubu kuralı konmayacak. Bektaşi devleti için küçük bir istihbarat ünitesi kurulacak; lakin bir ordu, hudut muhafızları yahut mahkemeleri olmayacak. Pasaport rengi olarak İslam’la özdeştirilen “yeşil” tercih edilecek. “Bir devleti hak ediyoruz. İslam hakkında gerçeği söyleyen biziz” diyen Baba Mondi, ülke nüfusunun yarısını oluşturan Müslümanların tamamanın Bektaşi olduğunu öne sürüyor.

BEKTAŞİLİK NEDİR

-Bektaşilik, Allah’ın varlığına, Kuran-ı Kerim’in hak kitap, Hazret-i Muhammed’in en son peygamber, Hazret-i Ali’nin velilerin birinci halkası olduğuna, Hacı Bektaş Veli’nin pirliğine inanan İslam’ın tasavvufi bir yorumudur. İsmini 13. yüzyıl Anadolu’sunun İslamlaştırılması sürecinde faal faaliyet gösteren ve Hoca Ahmed Yesevi’nin öğretilerinin Anadolu’daki uygulayıcısı pozisyonunda olan Hacı Bektaş-ı Veli’den almıştır.

ORTAYLI: VATİKAN KADAR GÜÇLÜ OLMAZ

-Tarihçi müellif İlber Ortaylı, Arnavutluğun atılımını Hürriyet’e kıymetlendirdi: “Enterasan bir model olmakla birlikte çalışır mı bilmiyorum. Fakat Arnavutluk’ta Bektaşilik çok hâkim. Balkanlarda da bu tarikatın uzantıları var. Makedonya’da, Kosova’da şubeleri var. Sırbistan’da yaşayanları da var. Avrupa’da, Almanya’da hatta ABD’de cemaatler halinde kümeleri da var. Siyasi olarak içe dönük bir gayeleri olduğunu düşünüyorum. Sağa sola dağılan bu Arnavutluk ahalisine yeni bir cazibe alanı üzere… Alışılmış Vatikan üzere güçlü, otoriter olmaz. Diplomatik pozisyonunun ne olacağını da vakitle görürüz. Esasen Arnavut devletinin öncülüğünde Arnavutluk içinde bir yapı olacaksa güç da olmaz.”