Tüketimde ‘fren’ tesiri

İç talebi makul bir seviyede tutup, enflasyonu denetim altına almak hedefiyle nakdî sıkılaşmaya gidilmesinin sonuçları, resmi bilgilere yansıdı. Enflasyonist baskıların azalmasının tesiriyle TÜFE ağustosta yüzde 2.47 artmış; besin fiyatlarının düşmesi, kurundaki ölçülü seyir ve yurt içi talebin artış suratındaki yavaşlama aylık enflasyonun bir evvelki aya kıyasla düşük gelmesinde tesirli olmuştu. İç talebe yönelik değerli bir data de evvelki gün Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TÜİK) geldi. Ticaret Satış Hacim Endeksi dataları, perakende satışlarda sert fren yaşandığını ortaya koydu. Buna nazaran perakende satış hacmindeki artış, Temmuz 2024’te aylık bazda yüzde 0.8’de, yıllık bazda yüzde 5.4’te kaldı. Aylık bazda yaklaşık bir puanlık yavaşlama görülürken; yıllık bazda son iki yılın en yavaş artışı kaydedildi. Böylelikle, perakende satışlarda Temmuz 2022’de görülen yüzde 5.1’lik artıştan sonraki en yavaş artış izlenmiş oldu. Bu dataların, mali sıkılaşma önlemlerinin tüketime yansımasının bir göstergesi olduğu belirtildi.

PANDEMİDEN BU YANA EN SERT DÜŞÜŞ

Veriler tıpkı vakitte, elektronik konut aletleri ile mobilya satışlarının COVID-19 pandemisinin Türkiye’deki birinci tesirlerinin görüldüğü Nisan 2020’den bu yana en makûs performansına işaret etti. Temmuzda aylık bazda yüzde 1, yıllık bazda yüzde 11.7 gerileyen bu satışlar, yaklaşık 4.5 yılın en sert düşüşünü kaydetmiş oldu.

Söz konusu sert gerilemenin nedenlerini Hürriyet’e kıymetlendiren Türkiye Mobilya Sanayicileri Derneği (MOSDER) Yönetim Kurulu Lideri Mustafa Balcı, kartı faizlerinin ulaştığı yüksek düzeyin satışlarda yavaşlamaya neden olduğuna işaret etti. Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Yönetim Kurulu Lideri Yaman Tunaoğlu ise “Böyle devirlerde besin, kira üzere temel hayatı etkileyen harcamalar önceliklendirilir. Beyaz eşya, cep telefonu ve öbür elektronik eşyalara yönelik harcamalar ertelenir. Sırf evlenecek çiftlere yönelik satışlarda bir hareket var. Taban fiyata orta artırım yapılmaması, enflasyonist baskıların azalsa da sürmesi, bilhassa sene sonuna hakikat bu harcamalarda daha fazla düşüş getiriyor” değerlendirmesinde bulundu.

OTODA REKOR YAKITTA GERİLEME

TÜİK bilgileri ayrıyeten, otomotiv satışlarında rekor devam ederken akaryakıt satışlarının ise iki yılın en sert düşüşünü yaşadığına işaret etti.

Otomotivde ağustos ayı, talebin hudutlu da olsa yükseldiği bir ay olmuştu. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) Ocak-Ağustos 2024 datalarına nazaran, ağustosta araba ve hafif ticari araç satışları yüzde 0.8 büyüyerek 90 bin 134 adetle tüm vakitlerin ‘ağustos rekoru’nu kırdı.

Bir ay geriden gelen TÜİK bilgileri ise temmuzda elektronik konut aletleri ve mobilyadan sonra en sert düşüşün akaryakıt satışlarında gerçekleştiğini ortaya koydu.

Otomotiv yakıtı satışları temmuzda aylık yüzde 3.7 daraldı. Bu, yılın en düşük satış hacmi olarak kayıtlara geçti. Temmuzda yıllık bazda ise yüzde 9.7 gerileyen akaryakıt satışları, son iki yılın en sert düşüşünü yaşamış oldu.

Enerji Petrol Gaz İstasyonları Sendikası (EPGİS) Başkanı Fesih Aktaş, uluslararası piyasaların ve döviz kurunun tesiriyle akaryakıt fiyatlarının ulaştığı yüksek düzeye işaret etti ve “Satışların düşmesi fiyatların geldiği düzeyle yanlışsız orantılı. Bir de akaryakıt satışlarının yüzde 80’i kredi kartıyla yapılıyor ve yakıt özelinde taksit de yok. Vatandaşın kredi kartı limitleri ise dolu. Satışlardaki düşüş bir müddet daha düşmeye devam edecektir” tabirlerine yer verdi.

GIDADA 2 YILIN EN YAVAŞI

TÜİK bilgileri ayrıyeten, besin eserlerinin satışlarında da yavaşlamaya işaret etti.

2024 Haziran’da aylık yüzde 0.7 olan besin ve içecek satışlarındaki artış oranı, temmuzda yüzde 0.2’de kaldı. Bu oran yıllık bazda ise yüzde 8.2’den yüzde 7.7’ye geriledi. Böylelikle besin satışları son 26 ayın en yavaş artışı kaydetmiş oldu.

Tekstil, giysi ve ayakkabı satışları ise temmuzda aylık bazda yüzde 0.2 gerilerken, yıllık bazda yüzde 0.7 daraldı. Böylelikle, bir yandan dokumacılık ihracatçısı kurdaki artışın maliyetlerin altında kalmasından ötürü ihracat pazarlarında fiyat tutturamaz hale gelmesinden yakınırken; iç piyasadaki satışların da daralmaya devam ettiği görüldü.