Türkiye, Temmuz 2024’teki araştırmaya nazaran 29 ülke ortasında yüzde 38 ile en korkulu ülke

Son periyotta dünya neyle kaygılanıyor, Türkiye’de nasıl bir farklılaşma var?

Ipsos, 29 ülkede 20 bini aşkın bireyle 10 yıldır aylık olarak “Dünyanın Kaygıları Araştırması”nı yapıyor. Enflasyon, iki yılı aşkın müddettir, en büyük global korku kaynağı. İştirakçilerin yüzde 33’ü enflasyonun ülkelerini etkileyen en büyük üç problemden biri olduğunu söylüyor. Türkiye, Temmuz 2024 sonuçlarına nazaran enflasyondan tasa duyan ülkeler ortasında birinci sırada. Her 10 bireyden altısı Türkiye’nin en değerli sorunun enflasyon olduğunu belirtiyor. En çok tasa duyulan beş husustan üçü direkt yahut dolaylı olarak iktisat ile ilgili; enflasyon, işsizlik, yoksulluk. Yeniden 29 ülkede, ortalama olarak göç konusundaki dert 12 ay öncesine nazaran 3 puan daha yüksek. Bu korku 10’uncu sıradan yedinciliğe yükseldi. Polonya, Kanada ve İspanya yıl bazında en büyük dert artışı yaşayan ülkeler. Türkiye ise yüzde 38 ile en dertli ülke olmaya devam etti.

Türkiye’de önemli bir gelir erimesi, hayat pahalılığı var. Bugün yurttaşın en temel problemlerini sıralarsak hangileri öne çıkıyor?

Ipsos Gündeme Dair Araştırması’nın temmuz ayı sonuçlarına nazaran her 10 bireyden sekizi en kıymetli sorunun iktisat olduğunu belirtiyor. Türkiye’nin genel durumu ve iktisadına yönelik görüşler uzun müddettir değişmiyor. Her dört şahıstan yaklaşık üçü son bir yıldır genel durum ve iktisattan şad değil. Ülkemizde toplum, çok sıra dışı olaylar yaşamadığımız sürece her vakit en kıymetli sorun olarak ekonomiyi görür, artık de eğitim, sıhhat, etraf, doğal afet üzere öbür tüm mevzuların ikinci planda kaldığı bir periyottan geçiyoruz. Temmuzda dikkatimizi çeken ve öne çıkan bir başka sorun ise mülteciler. En değerli sıkıntısının göçmenler olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 12’ye çıktı. Bu bugüne kadar hiç olmayan bir oran.

DAHA DA KÖTÜLEŞECEK

Yurttaşın gelecekten umutlu olma düzeyi ne durumda?

Bugün Türkiye’de yaşayan her dört şahıstan üçü Türkiye’nin genel durumundan mutlu değil. Her 10 şahıstan yedisi de yakın gelecek için umutlu değil. Gündemimizin en sıcak hususlarından biri olan enflasyon, geleceğe dair umutları da etkiliyor. Her 10 şahıstan altısı ekonomik durumunun yakın gelecekte daha berbat olacağını düşünüyor. Türkiye’nin 10 yıl sonra daha uygun durumda olacağını düşünenlerin oranı yüzde 17, daha makûs olacağını düşünenlerin oranı ise yüzde 44. AB, C1 SES kümesinin, bayanların ve 55 yaş üstü birey-lerin bu hususta istatistiki olarak biraz daha umutsuz olduğu görüyoruz. Her iki şahıstan birinin gelecekten bir beklentisinin olmadığı görülüyor. Geleceğe yönelik umutlu olanların oranı ise yüzde 16. Genel olarak bakıldığında 14-17 yaş kümesi hariç başka tüm kırılımlarda her iki bireyden biri umutsuz. Covid-19 salgını, yanı başımızdaki savaşlar, doğal afetler, yüksek enflasyon, seçim atmosferlerinin tansiyonu derinden etkiliyor. Tüm bu sıkışmışlık içinde umut için bir tahlil ile karşılaşmak ya da en azından tahlili hissetmek istiyoruz.

GENÇLER DİĞER ÜLKE PEŞİNDE

Haziranda açıkladığınız gençlik araştırmasına nazaran Türkiye’deki her üç bireyden ikisi hayatından mutlu değilken bu oran gençlerde daha da artıyor, neden?

Araştırmamızda “genç” olarak tanımladığımız kitle 18-24 yaş aralığındakiler. Her 10 gençten sekizi iktisadın mevcut durumunu makus olarak nitelendiriyor. Yarıdan fazlası ise iktisadın önümüzdeki aylarda daha da kötüleşeceğini düşünüyor. Ülkenin genel durumu ve geleceğe yönelik ümitsizlik nedeniyle her dört bireyden biri (yüzde 27) diğer ülkede yaşamak istiyor. Memnuniyetsizlik en çok gençlerde yaygın. Gençlerin ruh halindeki öne çıkan hisler ortasında bıkkınlık ve baş karışıklığı var. Tüm bu sebepler yurtdışı ihtimalini düşünmelerinde tesirlidir. Lakin natürel gençlerin yurtdışı arayışını yalnızca bir kaçış olarak değerlendirmemeliyiz. Gençlerin (özellikle şimdi evlenip, çocuk sahibi olmamış olanların) hareket kabiliyetinin yüksek olması, küresel iş fırsatlarına daha açık olmaları, farklı kültürleri deneyimleyip keşfetme istekleri de gitmek isteğinde tesirli.

HUZUR VE MEMNUNLUK İSTİYORUZ

Türkiye’de yurttaş en fazla nelere gereksinim duyuyor?

Toplumun yüzde 80’i huzur ve memnunluk istiyor. Bu istek, bayanlarda, DE sosyo ekonomik statü (SES) kümesinde ve bilhassa 55 yaş üstü bireylerde çok daha yüksek oranda lisana getiriliyor. Hastalıklara deva bulunması ikinci sırada yer alıyor ve bayanlarda, düşük sosyo ekonomik statüde ve üst yaş kümesinde daha yüksek. Aile kurmak, uygun bir meslek sahibi olmak, varlıklı olmak erkeklerin ve daha genç yaş kümenin hayali.

‘YURTTAŞA NAZARAN KRİZ EN AZ ÜÇ YIL SÜRER’

Sıkı para ve maliye siyasetiyle iktisat yavaşlayacak, iç pazar tüketiminin de azaltılması hedefleniyor. Bu manada yurttaşın tüketim harcama alışkanlıkları nasıl değişiyor?

Ocak 2022’de en az üç yıl sürer diyenlerin kıymetli bir kısmı şimdiden yarı yarıya haklı sayılıyorlar diye düşünebiliriz. “Yılın geri kalanında enflasyon nasıl seyreder” diye sorduğumuzda ise çok kıymetli bir kısmı, Ocak 2022’de de 2023’de de ve bu yıl da enflasyonun artarak devam edeceğini belirtiyor. İktisadın yavaşlamasıyla harcamalarda daha dikkatli olunması gündemi olacak ama bu gündem her tüketici için eşit şiddette sonuçlar getirmeyecek.

ARAŞTIRMA ŞART

Aynı vakitte Türkiye Araştırmacılar Derneği liderisiniz, genel olarak kesim değerlendirmesi yapabilir misiniz?

Araştırma kesimi 2023’te bir evvelki yıla nazaran enflasyon oranına yakın bir düzeyde büyüdü. Hacmi prestijiyle ülke iktisadından çok daha büyük bir süratle büyümesi gerekiyor. Araştırmanın karar vericiler için bir yatırım kalemi olduğu anlayışını daima birlikte yerleştirmemiz çok kıymetli. Zira araştırma yapmadan öngörüde bulunmak, başarılı olabilmek imkânsız.