TÜRSAB Başkanı: Türkiye’ye gelen ve harcama kapasitesi yüksek turist oranı azalıyor

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Yönetim Kurulu Başkanı Firuz Bağlıkaya, Türkiye’de konaklama fiyatlarının rakiplerin üzerinde çıkmasıyla turistin taraf değiştirdiğini söyledi. 2025’e dönük öngörüde bulunmanın güç olduğuna dikkat çeken Firuz Bağlıkaya ile turizmi ve dalın sıkıntılarını konuştuk.

2024’ün son çeyreğine girdik. Turizm bakanı her ay rekorlar kırıldığını söylüyor. Ne diyeceksiniz, nitekim rekor var mı, nasıl gidiyor?

Rekor kendi ölçeğinde bir muvaffakiyet olarak görülebilir lakin biz dünya ölçeğinde bir iş yapıyoruz. Turizm Akdeniz havzasında en kıymetli faaliyetlerden biri, herkes buna kıymet veriyor ve önemli bir yarış var. İspanya, Yunanistan, İtalya sürdürülebilir, ekolojik turizme kıymet veriyor kimi bölgelerine turist kotası koyuyor. Biz daha o basamakta değiliz. Türkiye’de turizm gelirleri birkaç kere revize edildi. Gelen kişi sayılarını pasaport girişlerinde biliyoruz. Bunu öbür ülkelerle karşılaştırınca aslında bir numarayız, üç numarayız denecek bir durum yok. Zira İspanya, Fransa, İtalya, Yunanistan’a giden turist sayısındaki artış bizden daha fazla.

TEMMUZ-AĞUSTOSTA DÜŞÜŞ

Yılsonunda 60 milyon turist ve 60 milyar dolar turizm geliri amacı meblağ mı?

Dünya turizm örgütünün kriterleri var. Mesela konaklaması olmayanları turist saymıyor. Örneğin günübirlik gelenlerin yüzde 70’i konaklama yapmıyor. Bunları sayılardan ayıklamak lazım. Türkiye bir turizm ülkesi ve her geçen gün de gelişiyor. Temmuz-ağustos devrinde Türkiye’de bir turist düşüşü yaşandı. Milletlerarası piyasada temmuz-ağustosta Antalya bölgesinin çok sıcak olduğu ile ilgili imaj oluştu. Ayrıyeten bu devir otellerin en kıymetli olduğu periyot. Fiyatlarımız rakiplerin fiyatlarının üzerinde olduğu için turistler istikamet değiştiriyor. Eylül-ekimde fiyatlar olağan makul düzeye geldi ve otellerde doluluklar arttı.

Bu doluluklar korunabilir mi?

Turizmde eser çeşitlemesine gidilmesi gerekiyor. Kıyılarımız, otellerimiz çok hoş fakat cümbüş yok. Aktiflik çok az. Bilhassa körfez sermayesi Akdeniz’e çok devasa yatırımlar yapıyorlar. Birleşik Arap Emirlikleri’nden yatırımcılar Mısır’da bir bölgeyi yatırım radarına aldı, buraya 600 bin civarında yatak kapasiteli. Burası bize rakip olacak demektir. Avrupalı turistleri çekecektir. Rakiplerin artması bizim için tehlike manasına gelir.

ZAMAN DARALIYOR

Yani Türkiye’nin de mi yatak kapasitesini artırması gerekiyor?

Deniz kum güneş her yerde var. Daha değişik eserler çıkarmak gerekiyor. Biz turizm yüzyılı projesi başlattık gayemiz turizmi çeşitlendirmek. Rekabet edilemeyecek eserleri parlatmak istiyoruz. Mesela Sagalassos antik kentiyle, Salda gölüyle rekabet edecek ülke yok. Bunları öne çıkarmazsak her geçen sene turizm gelirimiz tehlikeye giriyor. Gecelik konaklama gelirlerimiz turizm harcamalarımız düşmeye başlayacak. Suudi Arabistan Kızıldeniz’e neon projesi yapıyor. Trilyon dolarlık bir proje. Kayak merkezi yapıyorlar. Oralarda cümbüşe dönük çok kıymetli projeler var, kumarhaneler yapıyorlar. Bunlara karşı bizim de hazırlık yapmamız gerekiyor. Kitle turizminden fazla biraz daha özel eserlerimizi ön plana çıkararak turist çekmeliyiz. Yoksa bu yıl ya da gelecek yıl güzel olabilir ancak 8-10 yılda saydığım bölgelerdeki projeler devreye girdiğinde bizim için makûs olur. Vakit daralıyor, adım atmak gerekiyor.

Bu yıl bilhassa varlıklı turist ağırlayan oteller eza çekti, fiyatlar neden bu kadar arttı?

Türkiye’ye gelen harcama kapasitesi yüksek turist oranı azalıyor. Harcama kapasitesi düşük turist oranı artıyor. Antalya’ya gelecek bir turistin rekabet edeceği bir fiyat marjı var, biraz üst çıktığın vakit, “Ben niçin Antalya’ya gideyim Fransa’ya Nice’e giderim” diyor. Lakin Kapadokya’ya gelen turistin mukayese yapacağı öteki bir yer yok. 1000 dolarsa 1000 dolar, 3 bin dolarsa 3 bin dolar veriyor. Oralarda da yatak kapasitesine dikkat etmek gerekiyor. Bilinçsiz bir yatak kapasitesi artışı var. Yoksa orada da fiyatlar düşecek.

KAYNAĞA ULAŞMADA KAHIR VAR

2025’e dönük öngörüleriniz neler?

Para kaynağına ulaşmada bu yıl önemli ıstırap çektik. Faizler çok yüksek, kimse kredi alamadı. Çok yüksek faizler. Döviz kredisi alan firma sayısı çok az. Faizlerin aşağıya gelmesiyle piyasada biraz rahatlama olabilir. Lakin 2025’in nasıl geçeceğini öngöremiyoruz.

TATİLİ ERKEN PLANLAYIN

Yüksek enflasyon karşısında geliri eriyen yerli turist tatil yapamaz duruma geldi ne diyeceksiniz?

Erken rezervasyondan yararlanmak lazım. Artık kasım-aralık ayında erken rezervasyon var. Neredeyse yüzde 50 indirimle ve taksitle satılıyor. Lakin haziran ayında karar verip temmuzda tatile gidilirse ucuz yer bulamazsınız. Bir de tercihleri biraz daha turistin az olduğu bölgelere gerçek yapmak gerekiyor. Mesela kuzeyi Ayvalık bölgesini daha fazla tercih etmek gerekiyor.

Bu belirsizlik ortamında erken rezervasyona ilgi olur mu?

Erken rezervasyondan çekinilecek bir şey yok. Değerli ala ala bunu öngörmeye başlıyorsunuz. Tatili erken planlamak gerekiyor. Bir de dönem âlâ gidiyorsa, son ana bırakılırsak otel fiyatlarına yetişmek de sıkıntı oluyor. Beşerler maddi imkânı yoksa tatil için akrabalarının, arkadaşlarının konutuna gidiyor.

150 ACENTE KAPANDI

İşletmeler sıkıntı periyottan geçiyor, iflaslar konkordatolar var, sizin bölümde acentelerde durum nedir?

Türkiye’deki genel iktisat nasıl gidiyorsa tüm bölümleri tıpkı oranda etkiliyor. Seyahat acentelerinin büyük kısmı aile işletmesi. Bizim 15 bin üyemiz var, bu periyotta 150 civarında acente kapanmıştır. Bu bizim için büyük bir sayıdır. Kapanmadan çok dokümanlar devrediliyor.

Maliyetler çok arttı. İşinizi yönetirken öngörüde bulunabiliyor musunuz?

Döviz beklenildiği kadar artmadı. Artmayınca TL maliyetler yüksek gitti. Orada bir dert yaşandı. Herkes bir halde fedakârlık yapıyor. Seyahat acenteleri de oteller de taşımacı arkadaşlar da üzerine düşeni yaptı, kahır da çekti.

Gelecek devirde dertler artar mı?

Bizim tüm işimiz döviz kuruna bağlı. Döviz kuruyla enflasyon orantılı giderse problem yok. Lakin enflasyon yüksekse ve döviz o oranda artmıyorsa külfetli geçiyor iş. Sıkıntı oluyor.

Türkiye’nin etrafındaki ülkelerde de savaşlar var, İran-İsrail tansiyonu, İsrail Lübnan, bunlar turizmi nasıl etkiliyor?

Savaşın olduğu yerde turizm olmaz. Rusya ile Ukrayna savaşta lakin her iki ülke vatandaşı da tıpkı otelde tatil yapabiliyor.