Ukrayna’da teklif çok uzlaşma güç

Son günlerde Rusya-Ukrayna savaşını müzakereler yoluyla bitirme teşebbüsleri ağırlaştı. İki ülke de ‘Savaşı sürdürmek yerine diplomatik tahlili tercih ederiz’ derken bunun nasıl hayata geçirileceği tartışması yeni bir hudut harbini tetikliyor.

İKİSİ DE SAVAŞ YORGUNU

Savaş yorgunu Ukrayna’nın lideri Volodimir Zelenski, cephe çizgisinin genişlemesiyle asker kıtlığı çekmeye başladı. Zelenski, “Kimin savaşı bitirmemize yardım edeceği kıymetli değil. Partner ülkeler bizim adımıza Rusya lideri Vladimir Putin ile görüşmelerde aracı olabilir. Hatta savaşın adil barışla bitirilmesini sağlayacaksa biz direkt Moskova ile de masaya oturabiliriz” diye açıklamalar yaptı.

RUSYA: ADIMLARA BAKARIZ

Rusya lideri Vladimir Putin ise her fırsatta “Biz savaşın başından beri masadan kalkan taraf olmadık. Ukrayna idaresi Batı’nın kışkırtmasıyla savaşı devam ettiren taraf oldu” demeye başladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, dünya çapında ağırlaşan barışçıl tahlil gayretlerini “Barıştan kelam edilmeye başlanması Batı ittifakının Rusya’yı yenemeyeceğini anlamasından kaynaklanıyor” diyerek işine geldiği üzere yorumladı.

TRUMP TESİRİ DE VAR

ABD’de kasım ayındaki seçimlerin favorisi sayılan Cumhuriyetçi Donald Trump, Fox News’a verdiği röportajda, Zelenski’ye bu savaşı kazanamayacağını söylediğini belirterek “Müzakere masasına oturmaktan öteki yol bulunmadığını ima ettim” dedi. ABD Başkanı Biden’ın aksine Ukrayna savaşına baştan beri karşı çıkan Trump’ın seçilme mümkünlüğü da barış arayışlarının canlanmasında bir etken.

6 TAHLİL TEŞEBBÜSÜ VAR

Savaşın başladığı Mart 2022’den beri Türkiye’nin hazırladığı dahil en az altı barış teşebbüsü gündeme geldi. Haziran ayında İsviçre’de yapılan Ukrayna konferansına Rusya davet edilmezken Putin kendi koşullarını açıkladı ve “Ukrayna’nın beş bölgesi Lugansk, Donetsk, Herson, Zaporojye ve Kırım Yarımadasını acil olarak Rusya toprağı kabul edin, savaş çabucak bitsin” dedi. Ukrayna ve Batı’nın kabul etmesi mümkün olmayan ‘toprak karşılığı barış’ önerisi krizi derinleştirdi.

ORBAN, ÇİN, MODİ

Ardından AB dönem başkanı olan Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Kiev, Moskova ve Çin’de ‘barış misyonu’ ismi altında ziyaretler gerçekleştirdi. Çin ve Avrupa’daki çok sağ siyasi hareketleri gerisine alan Orban, Batı’dan pek takviye bulamadı. Sonra da Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, hafta içinde Çin’e barış tabanını aramak için ziyarette bulundu. Son olarak 8 Temmuz’da Rusya’ya giderek Putin ile görüşen Hindistan Başbakanı Narendra Modi, ağustos ayında Kiev’e giderek tahlil arayışlarına katılmaya hazırlanıyor.

ÇİN’İN ARABULUCULUĞU İŞE YARAYABİLİR Mİ

ASIL sorun Rusya ve Ukrayna’yı masaya kimin oturtabileceği. Batılı ülkeler, memleketler arası hukuk kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle Rusya ile alakaları en aza indirdi. Rusya’nın kasım ayında yapılması beklenen ikinci Ukrayna barış konferansına katılıp katılmayacağı belirli değil. Bu ortada Ukrayna yeni adım attı. Dışişleri Bakanı Kuleba, savaşta büyük ölçüde Rusya’nın yanında yer alan Çin’e giderek “Adil müzakere masası yaratın” dedi. Rusya ile âlâ münasebetler içinde olan Çin’i sıkıntı bir vazife bekliyor. Çin’in Rusya’ya savaşı sürdürmesi için yardım etmediğini kanıtlamak ve ABD ile AB yaptırımlarına daha fazla maruz kalmamak için bir şeyler yapması gerekiyor. Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne dayanak açıklayan Çin, barış masası kurmayı deneyecek. Çin’in tarafları buluşturma potansiyeli bulunuyor, masada somut bir ilerleme sağlanamasa bile Pekin, Batı’ya “Bakın ben denedim” diyebilecek.

RUSYA, UKRAYNA’NIN TAMAMINI İSTİYOR

BARIŞ girişimleri sürken Rusya lideri Putin, Ukrayna planını uygulamayı sürdürüyor. Ukrayna, alt yapısını yüzde 60 oranında yerle bir eden Rusya, önümüzdeki kış aylarında susuz ve elektriksiz kalacak Ukrayna halkını şimdiki Zelenski idaresini devirme senaryoları üzerinde çalışıyor. Putin’in maksadı Ukrayna’nın tamamını Rus nüfuz alanına dahil etmek.