Uzman: Yapay zekâ ile prostat kanserinde daha erken teşhis mümkün

Prostat kanseri teşhis ve tedavisinde yapay zekâdan; başta hastalığın erken teşhisi olmak üzere kıymetli ölçüde yararlanıldığını belirten Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Tümay İpekçi, “MR’da prostat kanserinin saptanması, kanserin agresifliğinin kıymetlendirilmesi, kanserin derecelendirilmesi, prostat kanserli hastaların hayatta kalma müddetlerinin kestirimi, kemoterapiyi tolere edemeyecek hastanın belirlenmesi, radyoterapiye uygun cevap verecek hastanın iddiası, ameliyat sonrası idrar kaçırma ihtimalinin hesaplanmasını mevzu alan yapay zekâ çalışmaları mevcuttur” dedi.

Prostat kanserinin, erkek üreme sisteminin bir kesimi olan prostat bezi hücrelerinin olağandışı ve denetimsiz biçimde çoğalması sonucunda ortaya çıkan makus huylu tümöral oluşumlar olarak tanımlandığını tabir eden VM Medical Park Maltepe Hastanesi’nden Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Tümay İpekçi, yapay zekânın da içinde olduğu yeni metotlarla hastalığın daha erken teşhis edilerek hayatta kalma umudunun arttığını belirtti.

HER 14 KANSERDEN BİRİ PROSTAT

Prostat kanserinin erkeklerde en sık görülen kanserlerden olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. İpekçi, “Küresel olarak teşhis edilen her 14 kanserden birini ve tüm erkek kanserlerinin yüzde 15’ini oluşturur. Ülkemizde de erkek kanserleri ortasında yüz binde 40,3 görülme sıklığı ile birinci sıralarda gelmektedir” tabirlerini kullandı.

BEL, KALÇA VE BACAKTA ŞİDDETLİ AĞRILAR YAPABİLİR

Prostat kanserinin belirtilerinin çoklukla hastalığın ilerleyen evrelerinde görülmeye başladığının altını çizen Prof. Dr. İpekçi, “İdrar yapmada zahmet, sık idrara çıkma, idrar ya da menide kan bulunması, ereksiyon sıkıntıları, ejakülasyon sırasında ağrı, istemsiz kilo verme üzere birçok belirtiyle kendisini gösterebilir. Hastalık, sinsi bir halde ilerlediği için asemptomatik bireylerde erken evrede tanınması lakin tertipli tarama ile mümkündür. Prostat kanseri sıklıkla kemiğe metastaz yapması sebebiyle bel, kalça yahut bacakta şiddetli ağrılara neden olabilir” dedi.

Tanı konma sürecinden bahseden Prof. Dr. İpekçi, “Öncelikle hastanın tıbbi hikayesi ve fizik muayenesi kıymetlendirilir. Makattan yapılan dijital rektal muayene ön planda yer alır. Daha sonra Prostat Spesifik Antijen (PSA) testi yapılır. PSA, prostat kanseri için tanısal ehemmiyete sahip kıymetli bir biyokimyasal parametredir. Son etap ultrasonografi eşliğinde alınan ve/veya multiparametrik manyetik rezonans görüntüleme füzyon biyopsi ile prostat kanserinin histopatolojik tespitidir” biçiminde konuştu.

YAPAY ZEKÂ HAYATTA KALMA MÜDDETLERİNİ İDDİA EDEBİLİR

Son periyotta prostat kanseri teşhisinde yapay zekâ uygulamalarına yer verildiğine dikkat çeken Prof. Dr. İpekçi, şu bilgileri paylaştı:

“Yapay zekâ, bir bilgisayarın etraftaki ortamı algılama ve belli bir sonuca ulaşma emeli ile insan aklı ile tıpkı kararı verebilme yeteneğidir. Prostat kanserinde yapay zekâ algoritmaları tıbbi görüntüleme bilgilerinden tümör özelliklerine ait boyut, biçim, doku ve yoğunluk üzere niteliksel bilgileri otomatik olarak çıkarabilir. Oluşturulan bu niceliksel bilgiler üroloğa geri gönderilebilir ve prostat tümörünün özelliklerine, davranışlarına ait bilgiye dayalı içgörüler tedaviye cevabın izlenmesi ve sonuçların kestirim edilmesi konusunda fikir sağlar. MR’da prostat kanserinin saptanması, kanserin agresifliğinin kıymetlendirilmesi, kanserin derecelendirilmesi, prostat kanserli hastaların hayatta kalma müddetlerinin kestirimi, kemoterapiyi tolere edemeyecek hastanın belirlenmesi, radyoterapiye âlâ cevap verecek hastanın varsayımı, ameliyat sonrası idrar kaçırma ihtimalinin hesaplanmasını bahis alan yapay zekâ çalışmaları literatürde mevcuttur.”

GEREKSİZ BİYOPSİ RİSKİNİ AZALTIYOR

Klasik teşhis formüllerine kıyasla yapay zekânın artıları olduğunu lisana getiren Prof. Dr. İpekçi, “Yapay zekâ, klinisyenlerin tedavi planlarını süratlice daha az gecikmeyle gerektiği üzere ayarlamasına yardımcı olur. Prostat kanseri teşhisinin standardizasyonu ve gereksiz biyopsi riskinin azaltılması için de umut vaat etmektedir. Prostat MR’ında yapay zekâ uygulamaları, MR imajlarının daha tesirli ve verimli yorumlanması için umut verici araçlardır. Yapay zekânın farklı alanlardaki karmaşık bilgi kümelerini kıymetlendirme yeteneği, tümör genetiği biyobelirteçleri ile MR üzere gelişmiş görüntülemelerin köprülenmesini de kolaylaştırabileceğini düşündürmektedir” dedi.

LEZYONLARIN DAHA ERKEN TEŞHİS EDİLMESİNİ SAĞLIYOR

Yapay zekanın, derin öğrenmeye dayalı tanısal usullerle yüksek çözünürlüklü imgelerde bile zorlukla gözlemlenebilen kompleks özellikleri ortaya koyarak radyologlara ve patologlara yardımcı olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. İpekçi, “Bu da gerçek teşhis ve risk sınıflaması için kıymetlidir. Bu araçlar, net bir müddet verilememekle birlikte elbet lezyonların daha erken tespit edilmesini kolaylaştırır. Bu derin öğrenme algoritmalarının dizaynlarına nazaran değişimleri olabilmekle birlikte, kanseri yanlışsız saptama oranları yüzde 70 ve üzeri olarak saptanmıştır” açıklamasında bulundu.

GELECEKTE MÜMKÜN KANSERLER DE İDDİA EDİLEBİLECEK

Yapay zekâ ile bir kişinin gelecekte prostat kanseri olacağının evvelce kestirim edilip edilemeyeceği sorusuna da cevap veren Prof. Dr. İpekçi, şunları söyledi:

“Mevcut çalışmalar yapay zekânın bir gün değerli bir hasta triyaj aracı olabileceğini ve radyologlara prostat kanseri tanısal manzaralarını okumada ve mümkün kanseri varsayım etmede daha da yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ayrıyeten klasik formüllerle karşılaştırıldığında, nüksü ve metastazsız hayatta kalma mühletini kestirim etmede daha yeterli sonuçlar elde edebilir. Unutulmaması gerekir ki, prostat kanseri yavaş ilerler ve erken evrede yakalandığında uygun tedavi teknikleriyle tam kür sağlanabilen bir kanser cinsidir.”

KORUNMAK İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Prof. Dr. İpekçi, prostat kanseri olmamak için dikkat edilmesi gerekenleri ise şöyle açıkladı:

“Prostat kanseri için, bilimsel araştırmalarda ispatlanmış, önleyici bir tedavi ya da besin vaktimizde yoktur. Akdeniz tipi diyetler üzere bitkisel tabanlı diyetlerin agresif prostat kanserine yakalanma riskini kıymetli ölçüde azalttığı görülmüştür. Yeniden kilo denetimi, antrenman, obeziteden kaçınma, hayvansal protein ve yağ içeriği bakımından varlıklı besinlerin fazla tüketimini azaltma ve sık ejakülasyon hastalara önerilebilir.”