Zelzele ve global resesyon rapora damga vurdu… İkinci 500’de enflasyon tesiri

İSTANBUL İstanbul Sanayi Odası (İSO), haziranda açıkladığı “İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2023” araştırmasının akabinde, daha küçük ve orta ölçekli kuruluşları kapsayan “İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2023” (İSO İkinci 500) araştırmasının sonuçlarını duyurdu.

İSO İkinci 500-2023 araştırmasının ayrıntıları ’lerin içinden geçmekte olduğu ekonomik ve finansal şartları, ihracat performanslarını, AR-GE ve teknoloji faaliyetlerine ait göstergeleri ortaya koydu. ISO En Büyük 500’deki sonuçlarla misal formda ikinci büyük sanayi kuruluşlarının da 2023’te; 6 Şubat sarsıntıları, global ekonomik sakinlik ve enflasyonist ortamın tesiriyle evvelki yıllara nazaran gerileyen bir performans kaydettikleri dikkat çekti.   

ÜRETİMDEN SATIŞLAR 988 MİLYAR TL

2023 yılında İSO İkinci 500’e giren şirketlerin üretimden satışları bir evvelki yıla nazaran yüzde 42.2 oranında artarak 695 milyar TL’den 988 milyar TL’ye çıktı. Fakat bu performans 2021 ve 2022 yıllarına nazaran ‘zayıf’ olarak değerlendirildi. İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarındaki değişimler, yıl sonu TÜFE enflasyonundan arındırılarak incelendiğinde; 2023 yılında üretimden satışların yüzde 13.7 oranında gerilediği görüldü.

ISO’dan yapılan değerlendirmede, “Reel değişimler hesaplanırken son yıllarda olduğu üzere tekrar yıl sonu TÜFE enflasyonu kullanıldı. Ancak 2023 yılı boyunca yıllık enflasyonun epeyce değişken bir seyir izlediği unutulmamalı. Hatırlatmak gerekirse, yıl sonu enflasyonu TÜFE’de yüzde 64.77 iken, ÜFE’de yüzde 44.22 ile daha düşüktü. Yıllık ortalama enflasyon ise TÜFE’de yüzde 53.86, ÜFE’de ise yüzde 49.93 olarak gerçekleşti. Sonuç olarak hangi gösterge kullanılırsa kullanılsın, 2023’te İSO İkinci 500’ün üretimden satışları enflasyonun altında kaldı ve gerçek olarak gerileme gösterdi” denildi.

DÖRT ANA KÜMEDE TOPLANDI

İSO İkinci 500’ün, İSO tarafından oluşturulmuş olan 10’lu bölüm gruplandırmasına nazaran dağılımına bakıldığında, İSO İkinci 500 içerisinde yer alan firmaların yüzde 65’e yakınının dört kesim kümesinde toplandığı görülüyor. Bunlar sırasıyla 109 firmayla “gıda eserleri sanayi”, 78 firmayla “kimyasal eserler, plastik ve kauçuk eserleri sanayi”, 71 firmayla “tekstil eserleri sanayi”, 64 firmayla “ana metaller ve makine imalat sanayi” bölümleri.

Söz konusu dört kesim tıpkı vakitte 2023 yılı datalarına nazaran üretimden net satışların da yüzden 63’ünden fazlasını gerçekleştiriyor.

387 ŞİRKET YERİNİ KORUDU

Üretimden satışlar baz alınarak yapılan 2023 yılı İSO İkinci 500 sıralamasına nazaran Biska Dokuma 2 milyar 958 milyon TL ile birinci sırayı aldı. Onu 2 milyar 949 milyon TL ile Karel Elektronik takip ederken Küçükçalık Dokumacılık 2 milyar 945 milyon TL ile üçüncü oldu.

2023 yılı İSO İkinci 500 sıralamasına üretimden satışları 2 milyar 958 milyon TL ile 1 milyar 294 milyon TL ortasında kalan şirketler girebildi. İSO İkinci 500’ün 2022 yılı listesinde yer alan şirketlerin üretimden satışları ise 2 milyar 54 milyon TL ile 886 milyon TL bandında gerçekleşmişti.

2023 yılında 76 yeni kuruluş İSO İkinci 500 sıralamasında yer alma başarısı gösterdi. 37 kuruluş geçen yıl İSO 500’de iken bu yıl İSO İkinci 500’e geriledi. 387 kuruluş ise son iki yılda da İSO İkinci 500 sıralamasında yer aldı.

İSO İkinci 500’ün ihracatı yüzde 6.5’lik düşüşle 15 milyar dolar olarak gerçekleşti. İSO İkinci 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki hissesi 2023 yılında 0.4 puan azalarak yüzde 6.1’e geriledi.

2023 yılında İSO İkinci 500’ün faaliyet kârı yüzde 44.9 oranında artarak 100.4 milyar liradan 145,5 milyar liraya çıktı. Buna karşılık tıpkı devirde faaliyet kârlılığı oranı yüzde 12.6 ile birebir kaldı.

Firmaların varlık ve kaynak yapısındaki gelişmeler incelendiğinde; 20 yıl ortadan sonra devreye giren enflasyon muhasebesi uygulamasının İSO İkinci 500’ün bilanço büyüklüklerini kıymetli ölçüde etkilediğini görüldü

2022’de 228’e gerileyen Ar-Ge yapan kuruluş sayısı 2023’te de bir azaldı, 227 oldu. İSO İkinci 500’ün Ar-Ge harcamaları 3.9 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu sayı, 2022 yılındaki 2.8 milyar TL’lik harcama fiyatına nazaran yüzde 41.5’lik artışa işaret ediyor.

2023 yılında İSO İkinci 500’ün istihdamı yüzde 9.1 artışla 285 bin bireye ulaştı. Tıpkı yılda ödenen maaş ve fiyatlardaki artış ise yüzde 131.4 olarak gerçekleşti.

‘HER ŞEYE RAĞMEN İSTİHDAMI ARTIRDIK’

ISO Başkanı Erdal Bahçıvan, ISO ikinci 500 araştırmasının sonuçlarıyla ilgili yaptığı değerlendirmede 1968’den bu yana yapılan araştırmanın Türk sanayi iklimine ışık tuttuğunu belirtti.

“Dünyada yüksek jeopolitik tansiyonlar, artan kutuplaşma ve sıkı para siyasetleri üzere global büyümeyi baskılayan bir dizi gelişmenin tesirlerini görüyoruz. Ülkemizdeki gelişmelere baktığımızda da 6 Şubat zelzele felaketi ve iktisat siyasetlerindeki radikal dönüşümün yansımaları var İSO İkinci 500 sonuçlarında” diyen Bahçıvan, istihdam performansına dikkat çekti. Bahçıvan şu tabirleri kullandı:

“Sanayi istihdamının nispeten durağan seyrettiği bir yılda İSO İkinci 500’ün fiyatlı çalışan sayısındaki yüzde 9.1’lik artış dikkat cazip ve takdire bedeldir. Özetlemek gerekirse, İSO İkinci 500’ün performansını değerlendirirken 2023’ün iç ve dış dinamikler açısından rahat bir yıl olmadığını, ülkemiz iktisat siyasetlerinde kritik bir sürece girerken sanayi kuruluşlarımızın yeni zorluklarla karşılaştığını ve değerli bir imtihan verdiğini unutmamamız gerekiyor.”