‘Zorluklarla uğraşmak biz bayanların hobisi’

Onlarla oyunlarını birinci sefer sahnelemenin heyecanı üzerlerindeyken buluşuyoruz. Uzun müddettir provalar için bir aradalarmış. Ve artık yılların dostları üzere olmuşlar. Birinin lafını oburu tamamlıyor. Bakışarak kendi ortalarında anlaşıyorlar. Başlıyoruz muhabbete…

◊ Sizi, İngiliz muharrir Jane Austen’ın 1813 tarihli ‘Gurur ve Önyargı’ isimli klasik yapıtının Isobel McArthur tarafından eğlenceli bir güldürüye dönüştürülen ‘Gurur ve Önyargı (*gibi bir şey)’ isimli tiyatro oyununda izliyoruz. Bu denli yıl tesirini kaybetmemiş yapıtla aranızda
nasıl bir bağ oluştu?

Birce Akalay: Romanın kendisiyle tanışmam ortaokul yıllarındaydı.

Özge Özberk: Genç kızlığa adım attığımız, romantizm ve aşkı yaşamayı düşündüğümüz vakitler…

Birce Akalay: Natürel. Bir de o periyot merhum Tomris Giritlioğlu romandan hareketle ‘Asi’ diye bir iş yapmıştı. Hepimizin çok yeterli bildiği bir eser; uyarlama sinemalarını izlemiş, romanı okumuştuk. Bu oyunu okuyup oynayacağımızı öğrendikten sonra da hepimiz tekrar tekrar izledik. Aslında şunu gördük; bu öykü sahiden vakitsiz ve kozmik. Biz de biraz daha hiciv tarafından ele alıp öbür bir perspektiften bakıyoruz oyunda.

◊ Hizmetçilerin gözünden ‘Gurur ve Önyargı’ öyküsünü görüyoruz. Siz oyunu nasıl özetlersiniz?

Kardelen Arpacı: Bir hizmetçi kümesi var. Birebir vakitte bu beş
hizmetçi, kıssadaki bildiğimiz ana karakterleri de canlandırıyor. Yani çeşitli rollere girip çıkıyoruz. Bu da ‘Gurur ve Önyargı’ya birebir vakitte feminist bir bakış açısı da getiriyor.

Ayşegül Uraz: Sınıfsal farklılıkların alaşağı olduğu bir dünyayı anlatıyoruz.

Nergis Öztürk: Bence bu aslında hizmetçilerin protestosu. Hizmetçiler her şeyi en tabandan yönetme gücüne sahip.

◊ Beş bayan bir ortada çalışmak nasıl?

Nergis Öztürk: Dayanılmaz.

Birce Akalay: Daima tahtalara vuruyoruz.

Özge Özberk: Çok tuhaf bir şey. 1 Ekim’de provalara başladık. Her prova sonunda ellerimizi üst üste koyup “Maşallah, güzel ki biz, kız gücü” diye bağırıyoruz. Muazzam bir birliktelik.

Nergis Öztürk: Oyunun ruhunun feminist bir söylemi var. Biz de takım olarak nitekim kendi içimizde bunun ardında duruyoruz. Çok büyük bir talih.

Ayşegül Uraz: Hem mesleksel hem de insan olarak bu kadar ilham veren, ışık tutan bayanlarla bir ortada olmak ve orada kendi ışığını ve otantikliğini hâlâ sağlayabiliyor olmak inanılmaz.

Nergis Öztürk: Kimse birbirine gölge etmiyor.

◊ Bu çok şahaneymiş…

Birce Akalay: Dün oyundan sonra Hakan’dan (Kurtaş) şöyle bir yorum aldım, çok hoşuma gitti; “Hepiniz birbirinizi daima üste gerçek alıyorsunuz, kimse kimseyi gölgelemiyor”.

Özge Özberk: Bir de “Herkesin kendi rengi var, kimse kimseye değmiyor, o biçimde bir gökkuşağı oluşturuyorsunuz” dedi. Nitekim bir puzzle’ın modülleri üzere.

Birce Akalay: Bu hayata birebir yerden bakıyor olmamızla da alakalı. Aylardır her gün birlikteyiz. Zorlanmadık mı? Hepimizin huyu suyu farklı sonuçta ancak onu hoş dengeledik.

◊ Birbirinizi tanıyor muydunuz? Özge ve Tekçe sanırım siz gece hayatından tanışıyormuşsunuz…

Özge Özberk: Ortak müzik ve dans zevklerimiz var diyelim (gülüyor).

Birce Akalay: İkimizin de gençliğinden beri gittiğimiz yerler tıpkı; Corridor, Hayal Kahvesi, Roxy… Ortak arkadaşlarımız var. Artık yalnızca Corridor kaldı. Orası bizim için lokal üzere, birlikte eğlendiğimiz bir yer oldu. Ayşegül’le zati okuldan birebir dönemdeniz. Nergis’le bir dizi çekmiştik.

◊ O vakit Kardelen’le yeni tanıştınız. Pekala, Kardelen sen bu kadar yeterli isimlerle çalışmayı nasıl anlatırsın?

Kardelen Arpacı: Bu benim
birinci büyük yapımlı işim. Ve bu isimlerle çalışmak muazzam. Onlardan teker teker o kadar çok şey öğreniyorum ki… Yalnızca sahnede de değil, hayata bakış açıları ve duruşları bana birer ders üzere.
O yüzden yıllar sonra da bu bayanların isimleri ve hızları kalbimde mıh üzere kalacak.

Özge Özberk: Bu ortada Kardelen’le çalışmamıştık fakat 8 yaşından beri sahnede. Ultra deneyimi olan bir oyuncu. O bizden bir şey öğreniyorsa hepimiz de ondan öğreniyoruz.

‘Fazla gurur kibre hakikat sarfiyat…’

◊ Oyunun isminden yola çıkarak sorayım. ‘Gurur’ sözü size ne tabir ediyor?

Nergis Öztürk: İncinince çok üzülüyorum.

Birce Akalay: Ben de o denli. Lakin şu da var, mesela dün oyunu oynadık ve kendimle gurur duydum. Kulisimde bir bebeklik fotoğrafım var, ona oyuna çıkmadan evvel “Benimle gurur duyacaksın” dedim. Göçüp gidenlerimin benimle gurur duymalarını istedim. Arkadaşlarımla gurur duydum.

Özge Özberk: Gurur okşanan bir şey, muvaffakiyete ulaştığını hissetmenin hazzı eşsiz…

Birce Akalay: Gururunu yersen şayet, yani gururunu yiyerek onunla yaşarsan çok tehlikeli bir şey. Onun bir dozu var hayatta. Fazla gurur kibre yanlışsız sarfiyat. O çok ince bir çizgi. Fakat sevdiğinle gurur duymak çok hoş.

Nergis Öztürk: Oğlum genel provayı izledi, 9 yaşında ve bana “Seninle gurur duyuyorum” dedi. Hayatımda duyduğum en hoş şeydi. Bir şey daha söyledi, arkadaşlarım buradayken söyleyeyim; “Anne, siz bu oyunu izleyemediğiniz için çok şanssızsınız” dedi. Çok acayip, ben de onunla gurur duyuyorum.

‘Erkek olmak istemem derdim’

◊ “Bu feminist bir oyun” dediniz. Tüm dünyada bayan olmanın zorlukları zati biliniyor, konuşuluyor. Pekala, bayan oyuncu olmak güç mu?

Nergis Öztürk: Bunun meslek ayrımı yok. Bankacı olmuşsun, oyuncu olmuşsun fark etmez, bayan olmak her yerde sıkıntı.

Kardelen Arpacı: Tam da bunu anlatan bir müziğimiz var oyunda, ismi ‘Kadın Dediğin’.

Özge Özberk: Özünde, şu an yaşadığımız bayan normlarının hepsini anlatıp en sonunda hoş bir sözle onun bu türlü olmadığını anlatıyoruz.

Birce Akalay: Zorluklarla uğraşmak biz bayanların hobisi arkadaşlar.

Ayşegül Uraz: Mesela bana dünyada ne olmak istemezsin deseler “Erkek olmak istemem” derdim. Ben, karşın ve zatenler içinde yaratılan ve sahiplenilen dünyanın bayanlar tarafındaki versiyonunu çok beğeniyorum.

◊ Tanınan bayan oyuncular olarak daha ayrıcalıklı ve şanslı üzere algılanabilirsiniz. Sizce?

Birce Akalay: Dünya üzerinde pak suya ulaşabilen insan nüfusunun yüzde 20 olduğunu düşünürsek biz burada, bu ışıklar altında seninle oturup konuşan beş şanslı bayanız ve dünya üzerindeki yüzde kaçız kim bilir. Sınıfsal ayrımlar, toplumsal cinsiyet üzerinden ayrılıklar, cinsiyetçilik, insanların istedikleri üzere yaşayabilmeleri maalesef birtakım büyük büyük sistemlerin elinde yönetiliyor. Lakin bu türlü bir tiyatro oyunuyla nefes almak, nefes aldırabilmek biraz olsun ayrıcalıklı hissettiriyor. Bu şans için de hayata şükrediyorum.

‘Bilmediğim ve tanımadığım sularda yüzmemeyi öğrendim’

◊ Ne kadar önyargımız yok desek de olabiliyor. Siz önyargılarınızdan kurtuldunuz mu?

Ayşegül Uraz: Ben hayatta en büyük çabayı yargısız olmak üzerine veriyorum.

Özge Özberk: İnsanın bilmediği bir şey hakkında fikri olması aslında. Ben bilmediğim ve tanımadığım sularda yüzmemeyi öğrendim. Fikir sahibi olmak da bir fazilettir ancak bilmediğin şeyi de kabul edeceksin.

Birce Akalay: İlkgençlik yıllarımda evvel sonsuz bir inanç ve teslimiyet sorunum vardı. Yüzde yüz güvenirdim, bu yüzden de çok kırıldım. Sonra önyargılı biri oldum bir periyot. O da işime yaramadı. Akabinde dedim ki bu da saçma, bir şeyler duyabilirsin, bunlar kulağında küpe olarak kalabilir lakin ben tanımayı seçmeliyim. Lakin aralığın de bir samimiyet olduğuna inanıyorum.
O aralıkla yavaş yavaş tanıyarak, bir yandan da kendimi koruyarak, önyargısız yaşamayı tercih ediyorum. Ve genel olarak önyargıyı sevmiyorum, kafayı kirletiyor, gereksiz bir şey.

‘Aşk sınıf ayrımı tanımaz’

◊ Bu kıssadaki sınıf ayrımı aşka da yansıyor. Sizce aşk sınıf ayrımı tanır mı?

Ayşegül Uraz: Tanımaz. Bu takımın de oyunun da romantiği benim.

Birce Akalay: Ben de romantiğim, benim için de tanımıyor ancak gerçek dünyada o denli değil. Yürümüyor. Sınıfsal ayrım olmadan da aşk olur doğal, cetlerimiz “İki gönül bir ortaya geldi mi samanlık seyran olur” demiş, lakin yürür mü? Bir mühlet sonra yıpranıyor birtakımı. Bu da parmak izine nazaran değişen bir şey.

Özge Özberk: Tanışmış, âşık olmuşsun, aranızda bir kimya oluşmuş, çok hoş. Fakat sonra birinin başkasına dönüşme gereksinimi hissetmesi bir mecburilik haline gelince çatlamalar başlıyor. Olduğu üzere kabul edip yalnızca sevgiyi içinde tuttuğun vakit yönetim edilebiliyorsan…

‘Dedikodu değil kritik etmek bizimki’

◊ Oyunda hizmetçiler dünyasında bol bol dedikodu var. Siz beşiniz bir ortaya gelince dedikodu yapar mısınız?

Özge Özberk: Biz kendi ortamızda olanı konuşuyoruz.